Brandnetel - Urtica dioica
Iedereen kent wel
de brandnetel, en de meeste mensen hebben een haat-liefde verhouding met de
plant. Je haat hem omwille van de venijnige prikken die je er kan aan overhouden.
Toch is deze plant rijk aan geneeskrachtige stoffen die de totale stofwisseling
gunstig beïnvloeden. Brandnetels zijn super gezond en kosten niets.
Ecologisch bekeken
groeit brandnetel o.a. op stikstof-rijke stortplaatsen. Brandnetel is m.a.w.
een opruimer van menselijk afval, zowel in het lichaam als in de natuur.
Eigenlijk zijn er
twee soorten brandnetels: de grote brandnetel, Urtica dioica, en de kleine
brandnetel, Urtica urens. Ze lijken op elkaar maar toch zijn er enkele
belangrijke verschillen. De bladeren van de kleine brandnetel zijn … kleiner
(what’s in a name?) De grote brandnetel is een overblijvende plant, de kleine
brandnetel daarentegen is eenjarig. Terwijl bij de kleine brandnetel de stengel
meestal enkel bedekt is met brandharen komen bij de grote brandnetel naast de venijnige
brandharen ook gewone, kortere haren voor. Dat is duidelijk te zien op
bijgaande foto.
En als je toch
geprikt wordt, zorg dan voor hondsdraf om er over heen te wrijven! De natuur is echter wonderbaarlijk want je
vindt hondsdraf heel vaak in de buurt van brandnetels. Het blad van de zuring of
weegbree schijnt ook te kunnen. Goed om weten is dat gedroogde
brandnetelbladeren niet meer prikken.
De grote brandnetel
behoort tot de Brandnetelfamilie, Urticaceae. Urtica komt van het Latijnse
urere (branden). Dioica betekent tweehuizig.
Op zichzelf is de
brandnetel in de tuin en op het veld een “on”kruid. Wie ooit door de brandnetel
geprikt werd, zal dit grif beamen. Maar schijn bedriegt. Brandnetel is daarom
een zeer goede voorjaarsreiniger. Vandaar dat het voorjaar het ideale moment is
om de jonge scheuten te oogsten. De
rijkdom aan ijzer, magnesium, kalium, calcium en mangaan vormen een ideale
combinatie.
Zelfs de dieren
kennen de weldadige werking van brandnetels. Paarden, koeien en geiten zijn er
dol op. Koeien die in weiden staan waar veel brandnetels groeien, hebben een
glanzender huid. Ook paarden die gevoederd worden met een extraatje brandnetels
staan fraaier in het vel.
De bladeren van
brandnetels bevorderen de leg van kippen.
(Uit: “Onbekende kanten van bekende planten”,
H. Van Den Bosch en Dick Scheps)
In het oude Egypte
zijn meldingen gevonden dat brandnetels werden gebruikt ter verlichting van
artritis en lumbago.
In Denemarken
werden dan weer lijkwades aangetroffen die gemaakt bleken van brandnetels die
dateren uit de bronstijd, 3000 jaar voor Christus.
Ook de Griekse arts
en filosoof Hippocrates (460 – 377 voor Christus) en zijn volgelingen maakten
melding van 61 remedies met brandnetels. Zij kenden de urine-afdrijvende
eigenschappen en voedende waarde van deze plant.
Net als de Griekse
arts Galen, die leefde in de tweede eeuw na Christus. Ook hij gebruikte
brandnetels als diureticum: een middel dat de uitscheiding van water door de
nieren bevordert. Verder schreef hij brandnetels ook voor als laxerend middel
en gebruikte hij brandnetels bij de behandeling van milt-gerelateerde ziekten,
longontstekingen, astma én tegen zweertjes in de mond.
In de middeleeuwen
raadden genezers reumapatiënten aan de pijnlijke plekken met een bosje vers
geplukte brandnetels te beslaan. Niet ten onrechte! De doorbloeding in de huid
en de daaronder liggende organen werd er door bevorderd.
De Britse apotheker
en astronoom Nicholas Culpeper (1616-1654) adviseerde om brandnetel en honing
te gebruiken voor het maken van een gorgeldrank om keel- en mondinfecties tegen
te gaan. Hij beweerde dat brandnetels een antiseptische werking hebben bij
wonden en huidinfecties. Nicholas Culpeper schreef de plant verder voor tegen
jicht en gewrichtspijn.
Ook de Duitse
Benedictijnse abdis Hildegard von Bingen (1098-1179) had een hoge dunk van de
brandnetel. Zij adviseerde het volgende: “Gekookte
jonge, verse brandnetels zijn een nuttig maal voor de mens, omdat ze de maag
reinigen en een teveel aan slijm verwijderen.” Brandnetel was volgens deze
krasse dame, die pas op 81-jarige stierf, ook een belangrijk ingrediënt van een
liefdesdrankje. Ze vergeleek het ‘netelvuur’ met het ‘liefdesvuur.’
Brandnetelthee is
heel rijk aan vitaminen en mineralen en is een goed tonicum, ook bij kanker,
daarnaast heel geschikt bij vermoeidheid
en lusteloosheid en bij bloedarmoede,
geschikt tegen hooikoorts en allergie en bij allergische reacties op
voedingsmiddelen, en is een algehele reiniger, en helpt ook nog eens tegen een
te hoge bloeddruk en bij diabetes. Het versnelt de spijsvertering, helpt dus
bij het afvallen, en verzacht netelroos,
reuma, jicht, gewrichtsontstekingen en oedeem. Het verbetert de
doorbloeding. Naast ijzer bevat
brandnetel ook calcium en silicium en dat maakt de thee ook geschikt bij broze
nagels en osteoporose.
Men kan de thee
maken door twee theelepels gedroogde en
fijngewreven brandnetelbladeren in een beker te doen en te overgieten met
kokend water. Laat de thee een zevental minuutjes trekken. Voor de thee gebruik
je het best de bladeren van de grote brandnetel. Drie kopjes thee per dag zijn
voldoende om al het gewenste resultaat te bereiken. Het is veilig in gebruik
voor volwassenen. Sommige bronnen raden het gebruik voor kinderen af.
Het beste is om de
bladeren in het voorjaar te verzamelen (maart-mei). Oudere bladeren bezitten
minder kracht.
Brandnetels zijn
ook een weldaad voor de huid: het voorkomt en geneest huiduitslag,
steenpuisten, acne, netelroos, zweren en geeft een ondersteunende werking bij
psoriasis. Het gaat verder een vette huid én vette haren tegen en helpt je af
van roos en slechte haargroei.
Ook in dit geval
verdienen de jonge bladeren van de grote brandnetel de voorkeur. Je kan zo’n
shampoo zelf maken door één deel bladeren met drie delen alcohol te vermengen
en het mengsel twee weken in de zon te laten trekken. Zeef vervolgens het
aftreksel en verdun door drie eetlepels van het haarmiddel toe te voegen aan
een kwart liter water.
In de keuken kunnen
zowel de jonge bladeren van de kleine als de grote brandnetel gebruikt worden.
De mogelijkheden zijn zo talrijk dat het weinig moeite zal kosten om een
volwaardig brandnetelgerecht te bereiden.
Je begint
natuurlijk met een brandnetelsoepje.
-
Pluk
een vergiet vol brandnetels. Spoel de netels goed schoon.
-
Doe
de uitgelekte netels met een gesnipperd uitje in een soeppan met olijfolie;
laten even smoren.
-
Voeg
aan de geslonken blaadjes 3/4 liter water toe en een halve eetlepel zout.
-
Laat
de brandnetels nog zo´n tien minuten heel zachtjes laten koken.
-
Tot
slot de staafmixer erin zetten en al purerend zie je dan een prachtige soep
ontstaan. Mooi licht gebonden en door de grote hoeveelheid chlorofyl echt
knalgroen van kleur.
Een feest om te
zien! En ook heerlijk kruidig van smaak.
Voor een stevige
lunchsoep kan je een courgette of een paar aardappelen meekoken, maar deze pure
brandnetelsoep doet het prima als voorgerecht.
Stamppot met brandnetel:
De tweede gang
bestaat uit brandnetelgroente. Desgewenst kan men de brandnetelbladeren met
spinazie, melde of paardenbloemblad mee laten koken. Brandnetels kun je ook door een stamppot doen.
Eerst de
brandneteltoppen wassen en klein snijden knippen of hakken. Daarna kook je ze 8
tot 10 minuten. De aardappel stamp je zoals je dat altijd doet bij een
stamppot. Nu doe je de licht gekookte brandnetels erdoor. In plaats van
gekookte brandnetels door de stamppot te doen kun je ze ook smoren in de koekenpan
met boter en een uitje. Je laat het geheel 10 minuten sudderen. Dat is iets
meer werk maar de stamppot gaat er lekkerder van smaken.
Brandnetels als spinazie
Neem 800 gram
brandnetels en blancheer deze met kokend water, zodat de bladeren niet meer
branden op de huid. Hak de brandnetels. Snipper nu 1 ui en laat de snippers
fruiten tot ze er glazig uitzien. Hierna voeg je de brandnetels toe terwijl je
regelmatig roert. Breng het geheel op smaak met peper, zout en nootmuskaat (ook
wel muskaatnoot geheten).
- De stugge vezels
van brandnetels worden ook gebruikt om te weven. Neteldoek zou duurzamer zijn
dan andere soorten linnen. Grote modehuizen gebruiken brandnetel opnieuw bij
het (laten) vervaardigen van hun stoffen.
- De Romeinen
gebruikten brandnetels als afrodisiacum.
- Alfred Vogel, de
bekende Zwitserse kruidengeneeskundige, gebruikte brandnetel tegen
voorjaarsmoeheid, bloedarmoede en huiduitslag.
- Brandnetel werd in de Tweede Wereldoorlog
gebruikt als voedsel toen er te weinig eten voorradig was.
- Thee van
brandnetels versterkt haar, vermindert haaruitval en verzorgt de droge
hoofdhuid.
- De cellulose van
brandnetels levert een sterke papiersoort op.
- In de biologische
tuin is de gier van brandnetel een geliefd middel in de bestrijding van
schadelijke insecten. Het is namelijk een prima natuurlijk goedje om bladluis
te bestrijden en bovendien versterkt brandnetel de weerstand van de planten.
- Brandnetels zijn
geliefde trekpleisters voor vlinders.
Disclaimer bij het
gebruik van deze blog:
"Wilde planten
in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard
dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire
doeleinden. “Wilde planten in Brugge”
kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de
verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de
ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van
een arts of een erkend fytotherapeut.
Bronnen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten