Geel nagelkruid
- Geum urbanum
Geel nagelkruid is een plant die veel te weinig
bekendheid geniet, terwijl hij toch ontzettend veel voorkomt. De Latijnse
soortnaam urbanum is namelijk niet zomaar aan de plant gegeven. Het is een
nagelkruidsoort die veel in stedelijke gebieden groeit. Dus ook in Brugge nu
overal in bloei te vinden.
Daar komt bij dat Geel nagelkruid een wintergroene
plant is en dus ook in de winter in uw buurt is waar te nemen! Doordat de 5
gele bloemblaadjes in de winter er natuurlijk niet zijn is de plant wel stukken
lastiger te herkennen.
Geum is afgeleid van Geuein (Grieks) en betekent
"proeven/genieten van". Dit in verband met de aromatische wortelstok
van de plant (zie ook de Nederlandse verklaring), die naar kruidnagel ruikt.
Urbanum komt van Urba (Latijn) en betekent
"stad", wat wil zeggen dat de plant graag groeit waar mensen wonen.
Geel nagelkruid groeit vooral in de schaduwwereld. In
de schaduw kunt u hem ontdekken in de kruidenlaag van loofbossen, maar ook in
stedelijk gebied onder heggen bijvoorbeeld of in beschaduwde wegbermen of
slootkanten. In de duinen komt Geel nagelkruid ook voor. Daar zal hij
voornamelijk op de noordkant van hellingen in de schaduw opduiken.
Geel nagelkruid is lid van de Rozenfamilie, Rosaceae.
De zeer mooie vruchten (zie foto's) hebben haakvormige
gekromde naalden. De Nederlandse naam nagelkruid
heeft hier overigens niets mee te maken.
Door die haakjes blijven de vruchten gemakkelijk haken in de vacht van
een dier of aan de kleding van mensen. Op deze manier verspreidt de plant zich
prima.
Bolletjes die bestaan uit kleine rode haakjes. Deze
bolletjes kunt u op uw muts plakken. Deze haakjes zijn vormgegeven om de
zaadjes eraan, via dierenvachten te verspreiden.
Deze tactiek volstrekt zich in de stad misschien nog
via honden of mensenkleding. In de wilde natuur waar de plant ook veel groeit
is deze tactiek extra geschikt omdat het plantje graag gegeten wordt door
allerlei dieren. Vooral vee zoals runderen, paarden, geiten, schapen en varkens
eten het plantje graag. Als grote grazers in een gebied ingezet worden om het
gebied te beheren dan is dit plantje wel een delicatesse. Schapen zijn de
allergrootste liefhebbers van dit plantje.
Geel nagelkruid staat ook al eeuwenlang bekend om zijn
geur. De Nederlandse naam is hier ook van afgeleid. De gedroogde wortel van nagelkruid ruikt op
een heerlijke manier naar kruidnagel! Als u hier gebruik van wilt maken kunt u
de wortel het beste vroeg in de lente opgraven. Vervolgens moet u hem wassen,
in dunne laagjes snijden en in een zonnige vensterbank leggen om hem te drogen.
Wanneer de wortels erg donker, gebruind en gedroogd zijn kunt u de wortels
gebruiken. U kunt ze vervolgens ook verbrokkeld in een zakje doen.
Met zo’n zakje Geel nagelkruidwortel heeft u een
vervanger voor kruidnagel in handen. Ook heeft u een potentiële medicatie tegen
spijsverteringsstoornissen ter hand. U kunt de medicinale werking van de inhoud
van het zakje bijvoorbeeld gebruiken door 30 gram in een liter wijn te doen en
dit minstens een dag in te laten trekken. Dan heeft u een medicijn gebrouwen
ten gunste van de spijsvertering en het hart. Op nuchtere maag werkt de wijn
het best voor het hart, maar drink met mate, extreme mate, één slok per
maaltijd is genoeg.
De smaak van de wortel is bitter en er zit 16%
looistoffen in waardoor het ook samentrekkend werkt. Daarnaast zitten er ook
vluchtige oliën in de wortel en kan de wortel gebruikt worden om er rode of
paarse verfstof uit te onttrekken. Als u de smaak toch lekker vindt, dan moet u
erop gewezen worden dat u een kuur met nagelkruid nooit langer dan vier weken
achter elkaar mag gebruiken. Een pauze van twee weken zult u zeker moeten inlassen.
Dit heeft te maken met de stof eugenol, welke desinfecterend en pijnstillend
werkt, maar ook misselijkmakend is bij een te grote inname. Dit is voornamelijk
ook nuttig om te vermelden aangezien de smaak ook andere mensen sterk heeft
aangesproken. De geslachtsnaam Geum is niet voor niets afgeleid van het Griekse
woord geuein, wat proeven betekent.
Het poeder uit uw Geum urbanum wortelzakje kúnt u wel
direct opeten, in gematigde hoeveelheden. Als u twee weken lang, drie keer per
dag ervan eet kan dit helpen bij keelontsteking, maar ook bij bronchitis. U
kunt het poeder ook in een theezakje stoppen en met heet water thee brouwen. Deze
thee kunt u ook van het kruid zelf nemen, indien u die eerst droogt. De thee
remt allerlei ontstekingen in de mond!
Geel nagelkruid heeft nog meer medicinale werkingen, maar de algemene medicinale werking schijnt gericht te zijn op kwalen die ontstaan door zwakte. Dit is een krachtig kruid en heft zo allerlei gevolgen van zwakte op. Belangrijk is dat de plant niet gebruikt mag worden bij hepatitis.
Dankzij al zijn giften aan de mens werd Geel nagelkruid
ook wel “het gezegende kruid”
genoemd, in het Latijn Herba benedicta. Daar staat wel tegenover dat de kruid
ook de bijnaam “gemene nagelwortel”
heeft gedragen… Wat toch minder aardig klinkt.
De Latijnse naam Herba
benedicta heeft ook de volksnaam Benedictuskruid doen ontstaan. De plant
werd dan ook tevens gewijd aan Sint-Benedictus. Aangezien Jezus Christus vijf
wonden had en dit bloemetje van Geel nagelkruid precies vijf bloemblaadjes
heeft, is de overeenkomst snel gelegd natuurlijk. Vandaar dat u afbeeldingen
van het Geel nagelkruid ook soms in houtsnijwerk kunt tegenkomen in kerken.
Nagelkruid werd gebruikt tegen allerlei kwalen van
maag, lever en hart, bij slechte adem, beten van giftige beesten en om motten
te verjagen. In de twaalfde en dertiende eeuw werd het vermeld als een
ingrediënt van kruidenwijn en als toevoeging aan gistend bier, om te voorkomen
dat het zuur zou worden.
Het is namelijk interessant om te weten dat de plant inderdaad
ook aan gistend bier werd toegevoegd. Dit voorkwam te zuur bier en gaf het bier
een aangename geur mee. Als u het plantje naast uw bier neerlegt, kunt u ook
tovenaars en hun magie afweren.
Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde
planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van
welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of
culinaire doeleinden. “Wilde planten in
Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen
uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in
de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies
van een arts of een erkend phytotherapeut.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten