woensdag 3 augustus 2016

Akkerhoningklaver


Akkerhoningklaver (citroengele honingklaver) - Melilotus officinalis
 

De akkerhoningklaver (Melilotus officinalis), ook vaak citroengele honingklaver genoemd, is een tweejarige- of meerjarige plant uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae). De plant komt van nature voor in Zuid-Europa, maar is tegenwoordig overal verspreid.

Citroengele honingklaver wordt gemakkelijk verward worden met de Goudgele honingklaver (Melilotus altissimus). Bij de Goudgele honingklaver zijn de zaden aangedrukt behaard en zijn de zwaarden van de bloem even langs als de kiel. Bij de citroengele honingklaver zijn de zwaarden langer dan de kiel (lijkt hier het geval) en zijn de vruchten kaal. De goudgele honingklaver is ook zeldzamer dan de meer algemene citroengele honingklaver.

Klaver komt mogelijk van een Indo-Germaanse grondvorm glei (smeren), naar het kleverige vocht van de bloemen. Citroengeel slaat uiteraard op de kleur van de bloemen. Honingklaver bevat veel nectar, vandaar de Nederlandse naam. Melilotus bestaat uit de Griekse woorden meli (honing) en lotus (klaver). Officinalis betekent ‘geneeskrachtig’ of ‘uit de apotheken’ en verwijst naar het medicinale gebruik van de plant.

In het antieke Egypte werd honingklaver reeds aangewend om zijn culinaire en medicinale kwaliteiten. In het oude Griekenland vlocht men kransen van honingklaver en deed deze om het hoofd om hoofdpijn te bestrijden. Daarnaast was volgens de antieken, waaronder de Romeinen, citroengele honingklaver goed voor de welsprekendheid. Ook is bekend dat de Grieken pleisters maakten met honingklaver tegen kneuzingen en reumatische pijnen. De Romeinen versierden hun haar met het verse kruid.
 
Honingklaver van de middeleeuwen tot nu.

In de middeleeuwen werd akkerhoningklaver ook wel eens gebruikt om het bier mee te kruiden.

Tegen verkoudheden dronk men honingklaverthee. De volksgeneeskunde zette de Griekse traditie van het gebruik van pleisters voort. Het eten of drinken van thee op basis van honingklaver was een volksgeneeskundige methode om van maagdarmkrampen af te komen.  Behalve honingklaver zaten er andere ontsmettende kruiden in deze anti-maagkrampthee. Deze medische werking wordt nog steeds in de door wetenschap onderbouwde fytotherapie aangewend. Reumatische aandoeningen en gezwellen worden er al eeuwenlang mee behandeld. Deze werking wordt trouwens ook toegepast in de hedendaagse praktijk van fytotherapeuten.

Het wordt gebruikt als middel ter bevordering van de doorbloeding en voor het behandelen van aambeien. Honigklaver is zowel een tonicum en een aansterkend middel voor het bloed als voor de aders. Het verbetert de aderlijke terugvloei, verhoogt de capillaire weerstand en vermindert de permeabiliteit van de haarvaten, wat erop neerkomt dat de aders minder vocht verliezen door de bloedvatwanden heen. Zodoende is akkerhoningklaver een goed middel bij spataders en aambeien. Voor dit doel zijn er talrijke galenische preparaten voor inwendig gebruik op de markt, maar ook zijn er zalven met dit kruid als werkzaam bestanddeel te verkrijgen. 
 
 
Honingklaver tegen spataders.

Spataders is een vervelende ziekte die wordt veroorzaakt door aderlijke stuwing. Het bloed kan niet genoeg terug stromen waardoor opeenhopingen van bloed ontstaan die ertoe leiden dat aders uiteen spatten. In de reguliere geneeskunde bestaan geen medicijnen tegen spataders; als het te erg is worden ze operatief verwijderd. Dat zet natuurlijk geen zoden aan de dijk omdat de oorzaak van het probleem onopgelost blijft. Honingklaver kan spataders voorkomen en genezen, tenminste het is één van de kruiden die ertegen wordt ingezet. Hieronder staan de indicaties die te maken hebben met spataders waarbij honingklaver uitkomst kan bieden als fytotherapeutisch medicijn.

Honingklaver is een geneeskruid tegen varices of spataderen en de gevolgen ervan in de vorm van:
- Zwaartegevoel, vermoeid gevoel in de benen, gespannen benen.
- Nachtelijke kuitkrampen door aderlijke stuwing.
- Oedemen in onderbenen en enkels.
- Restless legs.
- Tintelingen, gevoelsstoornissen, jeuk.
- Pigmentvlekjes en witbleke vlekjes door zuurstoftekort.
- Dunne huid met slecht genezende wonden.
- Ulcus cruris of open been, spataderzweer.
- Vrieswonden en acrocyanose.

Behalve de positieve werkingen op de bloedvaten, waarvoor honingklaver het meest gebruikt wordt, heeft dit bittere geneeskruid enkele andere helende werkingen waarvan het onterecht zou zijn om ze onvermeld te laten. Hier staan ze opgesomd inclusief de redenen waarom honingklaver een goed middel is. Honingklaver kan worden ingezet bij:

- Oedemen omdat het vochtafdrijvend is.
- Maagdarmkrampen, pijnlijke spijsvertering en flatulentie omdat het krampen opheft en wind verdrijvend is door de vele cumarinen die het bevat.

- Slapeloosheid, zenuwachtigheid en melancholie omdat het kalmerende, slaapverwekkende en pijnstillende eigenschappen heeft.

- Spanningshoofdpijn en zenuwpijn vanwege het feit dat het rustgevend en pijnstillend werkt.
- Prikkelbare darm syndroom omdat het krampen opheft, rustgevend werkt en de pijn sust.

Vanwege het wisselend gehalte aan werkzame stoffen (curamine) moet echter voorzichtig omgesprongen worden bv. met de thee.
 
Uitwendige toepassing honingklaver.

De geneeskracht van honingklaver blijft niet beperkt tot inwendig gebruik. Je kunt oogbaden toepassen en omslagen gebruiken met een afkooksel of maceraat van deze plant.
De ontstekingswerende en samentrekkende werking zijn samen met de veneuze circulatie stimulerende eigenschap verantwoordelijk voor het grootste deel van de geneestoepassingen voor uitwendig gebruik. Daarnaast wordt de opslorping van het lichaam van bloedingen verbeterd, zodat bijvoorbeeld blauwe plekken minder lang zichtbaar blijven.
Deze geneeskrachtige kenmerken worden omgezet in fytotherapeutische voorschriften bij de volgende indicaties:

- Oogbindvliesontsteking door rook en overmatige inspanning.- Ooglidrandontsteking.- Huidzweren, steenpuisten, wondroos.
- Pijnlijke reumatische gewrichten.
- Kneuzingen, verzwikkingen.
- Spataders met zwaartegevoel, pijnlijke vermoeide benen en rusteloze benen.
- Jeuk, nachtelijke krampen, aambeien.
- Blauwe plekken, puntvormige bloedingen.

Het homeopathische ‘Meliotus’ wordt uit verse, bloeiende planten bereid. Men gebruikt het tegen hevige hoofdpijn, migraine en neusbloedingen. Kinderen die vaak krampen hebben vinden verlichting door Meliotus.  De aanbevolen potenties zijn D4 tot D6. Hiervan neemt men om de twee uur, of in elk geval meermaals daags vijf à tien druppels.

In de volksgeneeskunde is akkerhoningklaver een veelgebruikt middel bij spataders en aambeien.  Hoofdzakelijk wordt de thee gedronken, maar men bereidt ook zalven met varkensvet als basis. Ook de zalven zijn voor de behandeling van spataders of voor het masseren van gezwollen benen.

Kruidenzakjes legt men op de ontstoken gewrichten en zweren.  Op dezelfde manier probeert men ook steenpuisten en negenogen te laten rijpen.  De thee wordt ook als hoestmiddel gedronken.

Belangrijke opmerkingen:

Bij het innemen van grotere hoeveelheden van de plant kunnen vergiftigingsverschijnselen voorkomen. Bij een hoeveelheid van meer dan 4 gram melilotus-extract treden bij volwassenen duizeligheid, braken en hoofdpijn op.

Gebruik de etherische olie van honingklaver nooit inwendig! Er zijn sterke aanwijzingen op carcinogene eigenschappen.  Oppassen met overdadig gebruik: er is kans op misselijkheid, braken en duizeligheid, algemene zwakte en hoofdpijn.

Door de bloed verdunnende effecten niet gebruiken 14 dagen voor een chirurgische of tandheelkundige ingreep!  Niet geven aan personen met een actieve bloeding, vb. een bloedende maagzweer!
Gebruik in de keuken:

Van april tot juni kun je de jonge scheuten oogsten. Laat ze 1 à 2 dagen verwelken en gebruik ze dan als aroma in groente- en melkgerechten door ze mee te koken en nadien weer te verwijderen, of aromatiseer er wijn en bowl mee.  Fijngesneden zij ze bij de bereiding van kaas als smaakmaker te gebruiken.

Van mei tot september kun je het loop samen met de bloemen als smaakmaker meekoken bij de bereiding van bijvoorbeeld compote of marmelade.  In gedroogde vorm wordt er likeur, wijn en limonade mee gearomatiseerd.  Verpulverd ontstaat een zoete kruiderij, die bij het bakken in desserts benut kan worden.

De bladeren kun je voor de bloei in april in kleine hoeveelheid vers door slasauzen mengen. Ook de van september tot april geoogste en gedroogde wortels kunnen als smaakmaker gebruikt worden.

Akkerhoningklaver smaakt zoet aromatisch, lievevrouwebedstro-vanilleachtig en ruikt ook zo.

Let op: Alle plantendelen bevatten cumarine.   Deze stof kan hoofdpijn veroorzaken als je er te veel van gebruikt. De plant ook niet nuttigen bij gebruik van bloed verdunnende medicijnen!

Disclaimer:

"Wilde planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden.  “Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend fytotherapeut.

Bronnen:




 - Eetbare wilde planten.(Guido Fleischhauer, Jürgen Guthmann, Roland Spiegelberger)

- Handboek van geneeskrachtige kruiden (M. Pahlow)

Geen opmerkingen: