Reuzenberenklauw - Heracleum mantegazzianum

 

Vorige week ontstond in Nederland heel wat ophef nadat twee jongens tweedegraads brandwonden opliepen doordat ze in aanraking waren gekomen met een berenklauw. Volgens hun moeder gilden ze het uit van de pijn. Daardoor is weer de hele discussie losgebarsten of men de planten systematisch moet verwijderen dan wel het publiek beter voorlichten. We kiezen voor het laatste.  Daarom deze bijdrage.
De berenklauw staat nu volop in bloei. De enorme plant met de witte bloemen ziet er onschuldig uit, maar schijn bedriegt en weinig mensen weten hoe gevaarlijk deze plant is. Bij inname kan de plant zelfs dodelijk zijn en als het in je oog komt ben je blind.

Ook in Brugge staat op verschillende plaatsen berenklauw, o.a. in de Nijverheidsstraat. (met dank aan Geert Debrouwer voor de tip.)
Er staan ook enkele prachtexemplaren langs het Kanaal Brugge-Oostende. Vorig jaar kon ik nog net een koppel verhinderen om de plant door te snijden. De man was van plan de bloem thuis in een vaas te zetten. Ze beseften niet dat ik hen voor veel narigheid had behoed.

 Mocht u zelf in aanraking zijn gekomen met de berenklauw, dan zijn hier een paar tips:
– Was de huid direct af met water en zeep. Als er geen gelegenheid is om de huid af te spoelen bedek de huid dan meteen.
– Na het afspoelen moet u de huid ook bedekken zodat er geen zonlicht op kan komen. Het is verstandig om een week uit de zon te blijven.

– Wrijf het sap niet uit over de huid en raak het gezicht niet aan.
– Ga naar de huisarts als er toch ‘iets’ te zien is, bijvoorbeeld rode uitslag.
– Heeft u sap in de ogen gekregen? Dan moet u uw ogen direct uitspoelen met veel water en meteen daarna contact opnemen met de huisarts.
– Ga direct naar de spoedeisende hulp als u het sap in de mond heeft gekregen. Dit is zeer gevaarlijk.

De reuzenberenklauw heeft zijn naam niet gestolen want dit  is echt een  heel grote plant en is familie van de gewone berenklauw. De reuzenberenklauw is inderdaad indrukwekkend om te zien. Hij wordt met gemak 3 meter hoog maar 5 meter is ook geen uitzondering. Even indrukwekkend zijn de bloemschermen met wel 80.000 bloemen. Iedereen wilde in de negentiende eeuw deze plant in zijn tuin. Nu is het een van de meest gehate planten.

Er bestaat ook een kleinere soort, de gewone berenklauw (Heracleum sphondylium)
Er zijn verschillende verklaringen voor de naam ‘beren’klauw:

-      De zaden van de reuzenberenklauw lijken op de botten van een berenklauw/poot.
-      Deze plant heeft zijn naam gekregen vanwege de grote, ruig behaarde, bladeren die men met de klauw van een beer vergeleek.
-      De berenklauw is een grote forse plant die zijn naam deels dankt aan de vorm van zijn blad dat de vorm heeft van de afdruk die een berenpoot achterlaat.

Heracleum is genoemd naar de god Heracles of Hercules, vanwege de grootte van de plant en de grote geneeskracht, die men haar toeschreef. Mantegazzianum is genoemd naar Paolo Mantegazzi, een Italiaanse natuurhistoricus (1831-1910).
De reuzenberenklauw is  dan niet giftig, althans in vergelijking met bijvoorbeeld monnikskap (Aconitum) of de Taxus (Taxus baccarat), vooral schapen zijn er dol op. Maar wel bevat het sap van de plant furocoumarinen, die voor mensen sterk fototoxisch zijn. Blootstelling aan zonlicht na contact met het sap kan bij sommige mensen na 24 uur rode jeukende vlekken veroorzaken, die gevolgd worden door zwelling en blaarvorming. Het letsel kan eruitzien als een brandwond en het kan twee weken duren voordat het genezen is. Als litteken kan er een bruinverkleuring optreden. Wanneer het sap in de ogen komt, kan dit tot blindheid leiden. 

Als voorzorgsmaatregel moet dus elk contact met het plantensap vermeden worden; als dit toch gebeurd is, moet het sap zo snel mogelijk afgespoeld worden en moet blootstelling aan zonlicht van de huiddelen die in contact geweest zijn met het sap vermeden worden.

De berenklauw bevat etherische oliën en fumocumarine waar diverse geneeskrachtige werkingen aan zijn toegeschreven, zoals bloeddruk verlagend en zinnenprikkelend. Zowel de wortel als de bladeren en de vruchten worden gekookt en het vocht dient dan als medicijn tegen diarree, ingewandswormen en allerlei verstoppingen in de darmen. Wel is het raadzaam om de plant niet te plukken vanwege de eerder beschreven risico’s

 
Bronnen:
https://www.plantennamen.info/reuzenberenklauw-heracleum-mantegazzianum

Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden.  “Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend fytotherapeut.