Gewone raket

Gewone raket - Sisymbrium officinale

 

 

Deze soort van de Kruisbloemenfamilie (Cruciferae of Brassicaceae: beide namen zijn toegestaan) is echt één van de meest algemene. Je hoeft de deur maar uit te gaan en je komt hem al tegen in de berm of zelfs langs de gevels. We vonden een mooi exemplaar tegen de muur van Kruispoort. Maar het blijft een Kruisbloemige, dus hij is wel te verwarren met andere soortgenoten. Het is een 30-60 cm hoge, kruidachtige plant. Door de vertakkingen doet de raket enigszins aan een kandelaar denken.

Raket komt van het Franse roquette, dat is afgeleid van het Latijnse eruca, de naam voor een koolplant. Sisymbrium betekent "waterkers". Dit komt omdat deze soort ten tijde van Linaeus samen met de Witte waterkers (Sisynbrium) werd ondergebracht. Later is bij een herverdeling deze soort alleen overgebleven maar heette nog steeds Sisymbrium. Dit is nooit veranderd.
Officinale geeft aan dat aan de plant geneeskundige werking werd toegeschreven en gebruikt werd in de oude apotheken.
Eén van de beter bekende toepassingen van het kruid is voor de behandeling van heesheid. Sisymbrium officinale is trouwens het werkzame bestanddeel in de bekende Euphon siroop of zuigpastilles. Om die reden wordt de Gewone raket ook wel het “zangerskruid” genoemd.

In hete Frans luidt een bijnaam trouwens ook “herbe aux chantres”, hetgeen teruggaat Matthias Lobelius (1538-1616) die schreef dat zangers de bladeren van het kruid dienden te gebruiken, om hun stem weer helder en klinkend te krijgen.

foto : Wikipedia

 

Ondertussen is het “zangerskruid” opnieuw aan een tweede leven toe. De firma HERBALGEM brengt opnieuw een “sirop des chantres” op de markt waar naast de Gewone raket ook de knoppen van de Els, de bessen van de Vlier en de etherische olie van citroen in verwerkt zijn.

Als slijmoplossend middel kan men een aftreksel van twee theelepels per kop water gebruiken. Een aftreksel kan worden gemaakt door 50 g van het verse kruid in 1 liter water. De thee kan worden gezoet met honing voor een betere smaak. De aanbevolen dosis van de thee is meestal 5-6 kopjes per dag.
Van oudsher werd de Gewone raket gebruikt bij ontsteking van de mond, de keel en de luchtwegen. Deze toepassing berust op de aanwezigheid van mosterdglycosiden.  Pedanius Dioscorides ( 1e eeuw na Christus ) noemde deze plant Erysimon en beveelt het,  in combinatie met honing, aan als tegengif in geval van vergiftiging. Voorts zou het gebruikt kunnen worden voor de behandeling van een verscheidenheid van ziekten en aandoeningen.

 

Plinius de Oudere ( 23-79 na Christus) , een Romeinse schrijver , naturalist en filosoof, beweerde dat het kruid zeer goed is tegen hoest, en  een uitstekende remedie bij keelontsteking.
Rembertus Dodonaeus (Dodoens, 1517 of 1518 –1585) schreef:  “Het saedt met honigh vermenght, ende dickwijls gheleckt, is goedt om de taeye fluymen ende etterachtige vergaderinghen van de borst ende longhene te doen rijsen ende rijpen”.
De etherische olie gewonnen uit de Gewone raket bevat zwavelverbindingen die een reflexreactie veroorzaken wanneer zij in contact komen met de slijmvliezen van de mond en keelholte. Dit verhoogt de bloedtoevoer naar het strottenhoofd en de bronchiën en maakt snellere afvoer van slijm mogelijk.

Het kruid heeft derhalve ook een kalmerend effect op hoesten en irritatie van de keel.
Opgelet! Vooral de zaden van de Gewone raket bevatten hartglycosiden, vergelijkbaar met die gevonden in vingerhoedskruid (Digitalis purpurea). Deze glycosiden zijn organische verbindingen die vooral gebruikt bij de behandeling van hartfalen. Daarom mag het kruid niet worden geconsumeerd door mensen met hartproblemen van welke aard dan ook, zonder raadpleging van een gekwalificeerde zorgverlener.
In de volksgeneeskunde werd het kruid ook gebruikt als bij aandoeningen zoals verkoudheid, galblaas aandoeningen, geelzucht, pleuritis, ischias en zweren.
Ook in de keuken kan de plant aangewend worden.
De fijne bladeren en jonge kiemscheuten worden van april tot juni  geoogst. Vanwege hun scherpe smaak zijn ze niet echt geschikt als slagroente. Gekookt leveren de scheuten en bladeren, gemengd met andere bladgroente, een goede spinazie op. Dit pittige “on”kruid is ook best lekker in een groentepuree.
Als frisse aardappelpuree werd het kruid vroeger gebruikt als een remedie tegen jicht en reumatische aandoeningen. Omdat het is rijk aan vitamine C werd het gebruikt om scheurbuik op afstand te houden, en ook als een diureticum. Bijna al deze toepassingen gaan terug op de geschriften van Plinius.

 

Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden.  “Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend fytotherapeut.