Zwarte mosterd - Brassica nigra
Zwarte mosterd is een eenjarige,
kruidachtige plant uit de kruisbloemenfamilie. De plant wordt gekweekt voor de
zaden die worden toegepast als specerij. Men neemt aan dat zwarte mosterd zijn
oorsprong vindt in het Middellandse Zeegebied, waar de soort al duizenden jaren
verbouwd wordt. Dat blijkt ook uit de Latijnse naamgeving.
Brassica stamt af van het Griekse prasikê
= groente bij uitnemendheid. Nigra betekent zwart.
De naam mustard (Engels) en Moutarde
(Frans) stamt uit het Latijnse ‘mustum ardens’ hetgeen ‘brandende
druivenmost’ betekent. De Romeinen maakten reeds mosterd uit druivenmost en
mosterdzaad.
Kenmerkend voor deze soort zijn de vierkantige
hauwtjes die tegen de as van de bloeistengel aangedrukt zitten.
Zwarte mosterd bloeit vanaf juni tot en met
september; na de hoofdbloei van herik, raapzaad en koolzaad. De kroonbladen
zijn iets lichter geel dan die van de genoemde soorten. De kelkbladen zijn
groengeel. Bij een vol in bloei staande bloem staan de kelkbladen recht af en
zijn de randen ingerold.
De vruchten net onder de tros staan iets
van de stengel af, de lagere staan tegen de stengel aangedrukt.
De specerij mosterd wordt van de zaden van
de plant gemaakt, waarbij de zaadhuid al dan niet verwijderd wordt. De zaden
variëren in kleur van donkerbruin tot zwart. De olie waaruit mosterd gemaakt
wordt komt uit de zaden. Deze worden hiervoor gemalen of gebroken, waarna de
eigenlijke verwerking kan plaatsvinden.
Geschiedenis
Er zijn al oude beschrijvingen in het
Sanskriet bekend van zo’n 5.000 jaar geleden en ook wordt mosterdzaad genoemd
in het Nieuwe Testament. In het oude Griekenland werd mosterdzaad veel in de
keuken gebruikt, maar het ziet er naar uit dat het de Romeinen waren die een
pasta maakten van de gemalen zaden, zoals wij tegenwoordig ook onze mosterd
bereiden. Beide oude culturen waren op de hoogte van de medicinale werking van
mosterdzaad. Zo ook Hippocrates, de vader van de geneeskunst.
Van de Egyptenaren weten we dat ze tijdens
de maaltijden op mosterdzaadjes kauwden, om hiermee een vlotte spijsvertering
te verkrijgen.
Bij ons waren het waarschijnlijk de Grieken
die voor het eerst mosterd maakten. In het verre Oosten was mosterd toen al
bekend. Deze eer behoort toe aan de Chinezen.
Zowel bij de Grieken als bij de Romeinen
was mosterd erg populair. De Romeinen gebruikten het trouwens niet uitsluitend
als smaakmiddel. Zij kenden er ook geneeskrachtige eigenschappen aan toe. Ze
gebruikten mosterd bij reumatische en andere aandoeningen. Daartoe legden ze kompressen
met hete mosterd op de te behandelen gewrichten, waardoor men enige verlichting
kon verkrijgen.
Romeinen, bekend om hun lange voettochten,
wisten trouwens ook al dat mosterd in een heet voetbad, het kouvatten
verhinderde en de vermoeidheid kon opheffen.
Vanaf het jaar 42 zijn er recepten voor
mosterd bekend. De Romeinen namen het zaad mee naar Gallië en vanaf de 9de
eeuw, haalden Franse kloosters een aanzienlijk inkomen uit het maken van mosterdpreparaten.
Rond de 13de eeuw werd mosterd aangeboden door de Parijse marktkramers.
Mosterd is een specerij die door drie
verschillende planten van de Kruisbloemenfamilie geproduceerd wordt. De kleur
van de mosterd, geeft zijn naam aan de soort mosterd.
-
Siansis Alba, is witte mosterd
(soms ook wel gele mosterd genoemd).
-
Brassica Nigra, is zwarte
mosterd.
-
Brassica juncea, is bruine
mosterd (soms ook wel zwarte mosterd genoemd).
Het is in feite zo dat als er zwarte
mosterd gebruikt wordt, het meestal een juncea- variëteit is, in plaats van de
Brassica nigra, die nu voor de moderne landbouw ongeschikt is bevonden.
Mosterdzaad bevat veel mineralen zoals
calcium, mangaan, koper, ijzer, selenium, sulfaat en zink. Het is vooral een
hele goede bron voor selenium en magnesium waarvan is aangetoond dat ze astma
helpen te verminderen, de bloeddruk verlagen, migraine aanvallen verminderen,
de slaap verbeteren en dat ze helpen bij het voorkomen van hartaanvallen bij
mensen met diabetes of atherosclerose (aderverkalking). Bovendien hebben deze
mineralen een sterke ontstekingsremmende werking.
Net als in andere koolachtige planten bevat
mosterdzaad vele phyto-nutriënten waarvan is aangetoond dat deze je helpen
beschermen tegen verschillende vormen van kanker, met name kanker in de
spijsverteringsorganen.
Mosterd is een uitstekende bron voor vitamines
uit het B-complex, zoals foliumzuur, vitamine B6 en vitamine B3. Deze laatste
helpt je cholesterol te verlagen en beschermt je bloedvaten tegen
aderverkalking. Ook bevordert het een goede bloeddoorstroming en reguleert het
je bloeddruk. Bovendien helpen deze vitamines je bij het afvallen, omdat ze de
vetverbranding stimuleren.
Mosterdzaad is een goede bron voor vitamine
E, een in vet oplosbare antioxidant en nodig voor de stevigheid en structuur
van de celwanden en het beschermt de huid tegen beschadiging door uv-licht en
het maakt de huid gladder.
In mosterd zitten flavonoïden en
carotenoïden. Dit zijn antioxidanten die het lichaam beschermen tegen
verouderingsverschijnselen. Daarbij bevat mosterdzaad ook nog wat van de
vitamines A, C en K die ook als antioxidanten werken.
Medicinaal gebruik
In de Indiase traditionele geneeskunde
wordt mosterdzaad al millennia lang op de huid aangebracht om spierpijn,
reumatische pijn en pijn van artritis te verzachten. Ook wordt daar mosterdolie
op de hoofdhuid aangebracht om de haargroei te bevorderen. Ook helpt mosterd
bij constipatie en bevordert de aanmaak van speeksel en het ondersteunt de
vetverbranding.
De mosterd wordt vooral gebruikt voor de
spijsvertering, reuma en aandoeningen aan de luchtwegen. De ingrediënten van
deze plant fungeren krampstillend, slijmoplossend, pijnstillend, diureticum, zweetdrijvend
en antibacteriële op het lichaam. Vooral de Mustard
Plaster zijn bekend en hebben zich bewezen tegen tal van ziekten.
In de fytotherapie worden de mosterdzaden
alleen voor uitwendige toepassing gebruikt. Bij reumatische kwalen en bij
behandeling voor verbetering van huiddoorbloeding wordt de zogenaamde
mosterdpleister gebruikt. Daarbij betreft het een omslag uit mosterdmeel met
warm water. De zuivere allyl-mosterdolie is vanwege de sterke huidreactie
daarvoor niet geschikt. Met alcohol verdund wordt het als inwrijfmiddel
toegepast. In de homeopathie worden de rijpe zaden bij prikkelingen van de
bovenste luchtwegen en bij maag- en darmkwalen ingezet.
Culinair
Franse Dijonmosterd (Moutarde de Dijon) is
geen “Appellation d’origine contrôlée” en mag ook elders worden gemaakt. De
mosterdzaadjes van zwarte mosterd worden in water geweekt tot ze opzwellen
(mouten). De vliesjes die om de zaadjes heen zitten barsten. De vliesjes worden
verwijderd door het geheel te zeven, waarna de zaadkerntjes met nog niet
vergist druivensap (most) tot een gladde pasta worden gemalen.
De zwarte mosterdzaadjes kunnen gebruikt
worden om een scherp tintje aan de gerechten te geven, ook bij het inmaken. De
zaadjes kunnen ook uitgeperst worden.
De jonge blaadjes kunnen gebruikt worden
als pittige toevoeging in lentesalades en bij gekookte bladgroenten. Bevat een
antibiotische olie en wordt gebruikt in kompressen en voetbaden om de
bloedsomloop te stimuleren, maar kan blaren veroorzaken.
Een goede video-determinatie vindt u op: http://www.floravannederland.nl/planten/zwarte_mosterd/
Bronnen:
Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde
planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van
welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire
doeleinden. “Wilde planten in Brugge”
kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de
verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de
ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van
een arts of een erkend fytotherapeut.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten