Linde (Tilia) is een geslacht van bomen uit de kaasjeskruidfamilie (Malvaceae).
Er worden ongeveer 25 ondersoorten binnen dit geslacht onderscheiden.
In de Benelux komen hoofdzakelijk de volgende soorten en soorthybriden voor:
- Amerikaanse linde (Tilia americana)
- Kleinbladige linde of winterlinde (Tilia cordata)
- Hollandse linde (Tilia × europaea)
- Grootbladige linde of zomerlinde (Tilia platyphyllos)
- Zilverlinde (Tilia tomentosa)
- Krimlinde (Tilia × europaea 'Euchlora')
Op iedere kruising van wegen stond vroeger heel dikwijls een Mariakapel met een lindeboom. De lindeboom leent zich om tot rust te komen. Het is heerlijk toeven onder een lindeboom in bloei. De warmte verspreidt nog meer de heerlijke geur van de lindebloemen. Pluk ze, ze zijn een weldaad voor je lichaam.
Wie kent niet de tekst uit het Marialiedje?
Waar men gaat langs Vlaamse wegen, oude hoeve, huis of tronk,
komt men u, Maria, tegen, staat uw beeltenis te pronk.
Lacht ons toe uit lindegroen, bloemenkrans of blij festoen.
Ook bij de kapel van ’t Boompje te Sint-Andries staat een lindeboom. De legende gaat als volgt: De legende, die nog steeds in de volksmond leeft, gaat als volgt:
Twee schippers die aan het wandelen waren langs de Ieperleet, nu het kanaal Oostende-Brugge, bemerkten in een linde een Onze-Lieve-Vrouwbeeldje. Gezien het er bijna onmogelijk door mensen kon geplaatst zijn verwekte dit hun verwondering. Ontroerd knielden zij neer en vereerden het beeldje. Na deze geloofsbelijdenis gingen zij bij de pastoor om hun de verschijning bekend te maken. Die stelde voor het beeld ter verering in de parochiekerk van Sint-Andries te plaatsen. Maar ’s anderendaags werd het beeldje teruggevonden in de linde , op de oorspronkelijke plaats. Vandaar het verhaal dat Onze-Lieve-Vrouw daar vereerd wenste te worden.
Ook Guido Gezelle (1830-1899) schreef er een mooi gedicht over:
“O! Wat schoon,
wat bolgekruinde lindenboom,
van verre ik staan zie,
blinkende in den morgendoom.”
Tilia komt uit het Latijn van 'telum' en betekent speer. Cordata betekent hartvormig. De bladeren hebben een hartvorm.
Broeder Yvan (Monasterium Mariakluizen te Zegelsem) vertelt: Onze buurvrouw Clarisse is zeer oud geworden. Ze stierf in 2016 en op de gezegende leeftijd van 90 jaar en kende heel wat oude gebruiken. Aan de oprit van haar huis, waar ze geboren werd en gans haar leven op die plaats heeft geleefd, stond een oude lindeboom. Heel waarschijnlijk werd die lindeboom geplant toen ze geboren werd. Het was trouwens de gewoonte een lindeboom te planten wanneer een meisje werd geboren! Symbool van verlangen en liefde.
Het is ook zij die wist te vertellen dat wie Zegelsem binnenreed vanop de baan Oudenaarde – Brakel, er midden op de baan een lindeboom stond met een kapel erbij. Het was immers de gewoonte op een drieweg een lindeboom te planten. In de jaren zestig bij de heraanleg van de baan werd de lindeboom gerooid. Ze vond het heel spijtig. Wie naar Rozebeke rijdt, komt de kapel St.-Anna tegen met vijf oude lindebomen erond.
Het was heel dikwijls een ontmoetingsplaats voor de omwonenden.
De linde was ook een klassieke gerechtsboom. De rechters zaten in zijn schaduw om er de beschuldigingen te aanhoren en recht te spreken.
In Brakel is er een parkeerplaats genaamd: 'De vierschaar'. Het is een benaming die veel voorkomt want het is een plaats waar ‘recht’ werd gesproken. Er werd ‘recht’ gesproken onder een lindeboom. Vierschaar komt van vier 'geschoren' (gespannen) touwen, daarbinnen werden vier banken geplaatst waarop de volle schepenbank , dat waren zeven schepenen, plaats konden nemen. De beschuldigde werd in het midden geplaatst.
In de sagen zijn linden ook de verzamelplaats van de heksen, maar ook de jeugd verzamelde zich onder de linde voor spel en dans. Soms om van gedachten te wisselen maar ook vooral bij hofmakerij. Zo was de linde in de Middeleeuwen de boom van de verliefde paartjes. Daarom is de lindeboom is ook het symbool van liefde.
 |
| De grote Linde in de buurt van de kapel van 't Boompje te Sint-Andries. |
De linde was ook een offerboom. Door de vrouwen werden offers geplengd aan die boom, in de hoop op vruchtbaarheid en welvaren thuis.
Bronnen bij lindebomen zijn over het algemeen cultusbronnen, en ze hebben soms nog de reputatie te beschermen tegen allerlei ziekten.
Ook in onze contreien waren linden erg populair. Vaak is er nog een oud volksgebruik of een oude cultus aan verbonden.
De linde, met bloemen waaraan een kalmerende werking werd toegeschreven, werd altijd beschouwd als een symbool van vriendschap en van “heilige zoete rust”. Zoals de eik het zinnebeeld is van kracht, moed en roem, zo is de linde het symbool geworden van verlangen, liefde en tederheid. Als liefdesboom vond de linde vaak een standplaats bij het graf van de geliefde.
Een lindeblad is het embleem van de waarheid.
Een beroemde middeleeuwse dichter Walter von der Vogelweide (1170-1230) beschreef de boom als symbool van dorpsgemeenschap en maakte een minnezang over de liefdeservaring van een meisje met haar hoofse minnaar in de natuur.
De lindeboom biedt ons nog wat meer dan al die mooie verhalen.
De geneeskracht van de lindebloemen was al in de Oudheid bekend.
De boom bevat veel slijm- en looistoffen. Eet eens wat verse bloempjes en je zal heel wat slijm in je mond gewaarworden. Verder bevat ze flavonoïden, magnesium, kalium en nog vele andere stoffen. Theophrastus; gestorven in 287 vóór Christus, wist reeds dat de plant waterafdrijvend was.
Neem bij griep eens een lindethee. De koorts gaat minder lang duren omdat de zweetklieren in werking zullen treden, en de slijmstoffen een verzachten effect hebben op de slijmvliezen. Het is ook ontstekingswerend. Wie moeite heeft met inslapen neem een lindethee. De etherische oliën in de bloemen hebben een kalmerend en slaapverwekkend effect. Kinderen met ADHD hebben baat bij een lindethee vooraleer te gaan slapen. Het weert angsten, hartkloppingen, zenuwachtigheid, stress, artritis, nierontsteking en nierstenen.
Bloempjes opeten geeft veel slijm in de mond. Ze hebben een verzachtende werking bij aften, mondslijmvliesontsteking, keelpijn en heesheid.
Ook bij brandwonden, insectenbeten en jicht geeft ze verlichting.
De bast van de lindeboom heeft een maagversterkende en galafdrijvende invloed. Ze bevordert de secretie wat goed is tegen migraine en hoofdpijn.
De binnenbast verwijdt de bloedvaten met bloeddrukverlagende werking. Goed bij hartkramp of angina pectoris. Het is vochtafdrijvend en is dus goed tegen zwaarlijvigheid, oedemen, cellulitis.
Met zoveel goede eigenschappen voor de mens mogen we deze boom wel een heilige boom noemen, zoals onze voorouders het reeds beseften. Plant een lindeboom in je tuin. Je vindt er rust en vrede en misschien opnieuw de liefde!
De linde was een heilige boom in de Oudheid. In Rome had de lindebast de reputatie om vergiftiging tegen te gaan, en werd daarom in kransen verweven die men droeg bij feesten.
Waarzeggers gingen bij een lindeboom staan om voorspellingen te doen. Ze wonden de lindebladeren rond hun vingers en spraken dan hun voorspellingen uit.
In de Germaanse mythologie is de linde ook niet onbelangrijk. Dit is bijvoorbeeld goed merkbaar in de legende van Sigurd die onkwetsbaar was geworden na een bad in het bloed van de slang Fafnir. Hij wordt tenslotte toch gedood door een wonde tussen zijn schouderbladen, op de plaats waar een lindeblad was terechtgekomen, en er dus geen contact was geweest met het onkwetsbaar makende bloed.
De lindeboom was ooit gewijd aan de Germaanse godin van de liefde en de vruchtbaarheid, Freya, of aan de Moedergodin Holda, tevens de godin van dood en wedergeboorte.
Tekst: Broeder Yvan, Monasterium Mariakluizen, Zegelsem.
En: Compendium van rituele planten in Europa, Marcel De Cleene en Marie Claire Lejeune, Mens & Cultuur uitgevers, 1999, pg 648 -659
Disclaimer:
"Wilde planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. “Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend fytotherapeut.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten