Melkdistel

Gewone melkdistel - Sonchus oleraceus

Deze plant heeft precies de juiste naam. Hij is heel gewoon, met zijn stekelige bladeren lijkt hij op een distel, maar als je het blad of stengel doorbreekt, komt er wit melksap te voorschijn. Het melksap is niet giftig, maar wel zuur.

Volgens een oud volksgeloof heeft de plant de eigenschap om bij zogende vrouwen de melkproductie te verhogen, dit is echter onjuist gebleken. Waarschijnlijk is dit bijgeloof ontstaan omwille van dit witte melksap.

We spreken van de “gewone” melkdistel omdat er meerdere soorten distels bestaan, o.a. de gekroesde melkdistel die een stekeliger bladrand heeft. Ze behoren beiden tot de Composietenfamilie of Asteraceae.

De wetenschappelijke soortnaam wijst er op dat de jonge bladeren vroeger als een soort sla of kool gegeten werden.  Oleraceus komt namelijk van Olus (Latijn) en betekent "eetbaar".  De naam Sonchus heeft te maken met het woord Somphos (Grieks) wat "week, zacht, slap of hol betekent. Dit slaat op de holle, licht breekbare stengel.

De gewone melkdistel is één van de vier soorten melkdistels die  in België voorkomen naast de akkermelkdistel (Sonchus arvensis), de gekroesde melkdistel (Sonchus asper) en de moerasmelkdistel (Sonchus palustris). 

Let wel, de mariadistel (Silybum marianum) wordt ook wel eens “melkdistel” genoemd, en dat kan tot enige spraakverwarring leiden.

Mariadistel

Het zijn pioniers onder de distels die je (zoals hier in Brugge)  tot de voordeur kan tegenkomen. Ze bloeien vanaf mei tot in de herfst.

Vroeger stond de melkdistel  hoog in aanzien als waardevolle, geneeskrachtige plant. Het melksap uit de stengel en de bladeren is het meest geneeskrachtige deel van de plant en werd verdund ingenomen. Het werd gebruikt bij kortademigheid, leverzwakte en brandend maagzuur. Ook tegen koorts werd het vroeger vaak ingezet. Verder ook om de menstruatie te stimuleren.

Onverdund gebruikte men het melksap om wratten aan te stippen. Verdund aangebracht werd het ook gebruikt bij ontstekingen, uitslag en aambeien. Met plantenolie en wat zout werd het melksap vroeger gebruikt bij oorontstekingen en zelfs tegen doofheid. Daartoe werd het mengsel op een watje gedruppeld en in het oor gedaan.

Deze plant wordt door velen aanzien als een “onkruid” dat op vele bermen, in  straten en naast beken gevonden wordt. Oorspronkelijk werd het gebruikt als voedingssupplement om de borstvoeding bij jonge moeders te bevorderen, bij menstruele problemen, depressies en om de symptomen van spataderen te verlichten. Momenteel is deze plant nog gegeerd bij de behandeling en preventie van leverziekten. (Al heeft men het dan meestal over de Mariadistel waarover elders meer)

De menselijke lever kan beschadigd raken door ziekte, milieutoxines of te leiden hebben aan de gevolgen van alcohol of drugs. Melkdistel helpt om leverschade te voorkomen of te verzachten. De voordelen van de melkdistel zijn ronduit geweldig.

Onderzoekers noemen het een slim kruid, omdat het lijkt te weten wanneer nieuwe cellen moeten geproduceerd worden en wanneer ze de productie van slechte cellen, zoals kankercellen een halt moeten toeroepen.

Mensen eten de melkdistel vrijwel niet meer, maar dieren zijn er dol op. Dat dieren de Melkdistel gaarne aten kunnen we opmaken uit de vele volksnamen die daarop attenderen. We vinden vermeld ganzendistel, hazendistel, hazenkool, hazenlatuw, hazensla, konijnblaren, konijnenkruid en schapendistel.

Toch werd melkdistel vroeger vaak gegeten. Hij is niet alleen eetbaar maar ook gezond. Volgens de Griekse mythologie had Theseus voor hij het labyrint in ging melkdistel gegeten, zodat hij sterk genoeg was om de Minotaurus te verslaan.

De jonge bladeren smaken als sla. Wel wordt het blad bitter als het ouder wordt.

Melkdistelblad kun je ook gebruiken als spinazie. Het smaakt een klein beetje bitter en het is ook iets meer kauwen dan met spinazie, maar daar is niks mis mee.

Een receptje voor melkdistel salade: (voor 4 personen)

400 gram jonge scheuten en blaadjes van de melkdistel
20 gram tahin (sesampasta)
3 cl water
5 eetlepels olijfolie
1 klein bekertje yoghurt
sap van een citroen
snufje zout

-      Snijd de melkdistel in stukjes en doe die in een slakom

-      Maak de saus: verdun de sesampasta met het water en roer het goed door elkaar. Voeg al kloppend beetje bij beetje de olie toe alsof je mayonaise maakt. Voeg de yoghurt toe en verdun met het citroensap. Breng op smaak met zout.

-      Giet deze romige saus over de melkdistel

(Bron: “Eetbare planten, bloemen en zaden”, François Couplan, pg. 82, ISBN 978-90 6271 954-9)

Disclaimer bij het gebruik van deze blog

"Wilde planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden.  “Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend phytotherapeut.