Iedereen kent
natuurlijk de geur van echte kamille, vooral als je de bloemen tussen de
vingers wrijft. Deze geur wordt veroorzaakt door een etherische olie die zij bevat.
Deze geur is ook een goed kenmerk om de plant te onderscheiden van de reukloze
kamille (Matricaria maritima) en stinkende kamille (Anthemis cotula).
Alle planten die in
de volksmond “kamille” worden genoemd worden nogal eens met elkaar verward. Vaak heeft dit geen grote gevolgen, hoewel de
echte kamille veel werkzamer is dan zijn verwanten.
De echte kamille is
te herkennen aan een combinatie van de volgende drie kenmerken:
-
De
bloemhoofdjesbodem verlengt zich tijdens de bloei en wordt kegelvormig. Hierdoor buigen de lintbloemen naar beneden.
-
De
bloembodem is hol.
-
De
bladeren zijn in fijne slippen gedeeld en geelachtig groen.
 |
| De bloembodem is hol |
Van de reukloze kamille is de bloembodem half bolvormig en wél met merg gevuld.
Kamille is een
verbastering van het Griekse chamaimelon.
De geslachtsnaam komt van het Latijnse matrix
(baarmoeder) of mater (moeder) en caria (zorg), omdat de planten werden
gebruikt bij vrouwenziekten. Volgens anderen komt de naam van mata cara (geliefde moeder), omdat de
plant was gewijd aan de heilige Anna, de moeder van de maagd Maria.
Chamomilla (kamille) is afkomstig van het Griekse woord chamaimelon. Camai of chamai betekent ‘grond’
of ‘op de grond’ en millon of melon is ‘appel’.
Waarschijnlijk is deze naam ontstaan omdat het op de grond groeiende plantje
enigszins naar appels ruikt.
Echte kamille wordt
op grote schaal geteeld in Hongarije en Oost-Europa. Het kruid groeit over heel
Europa in het wild. De plant wordt gevonden in volle weide en korenvelden, aan
wegkanten, op zonnige heuvels en op puinplaatsen.
De plant bloeit
vanaf mei tot augustus met aan de toppen bloemen met gele hartjes en witte
kroonblaadjes die op het einde van de bloeitijd naar onder buigen. De bloemen
hebben een honingachtige, zeer welriekend geur.
Kamille kwam
overvloedig voor in Griekenland, waar men al in de oudheid zinj bijzondere geur
had opgemerkt. Het is verrassend vast te
stellen dat de menstruatie bevorderende werking die Dioscorides (ca. 40-90 na
Chr.) in zijn ‘Materia Medica’
beschreef, negentien eeuwen later door wetenschappelijk onderzoek werd
bevestigd.
Als geneesmiddel
worden de bloemhoofdjes en de etherische olie gebruikt. De kwaliteit van de
kamille hangt erg af van het tijdstip van plukken en van de manier van drogen.
De beste tijd om de bloemhoofdjes te verzamelen is de 3de tot de 5de
dag na het begin van de bloei. Het drogen geschiedt best op een luchtige,
beschaduwde plaats. Kamille voor het bad verzamelt men wel als geheel kruid dat
men gebundeld te drogen hangt. Voor het gebruik haalt men de bovenste delen
eraf.
De bloemen hebben
een aangename geur en oefenen een reinigende en kalmerende werking uit op het maagdarmstelsel, in feite op alle
organen die met slijmvliezen bekleed zijn.
Kamille is een van
de veiligste kruiden en is goed voor onrustige kinderen. De bloemen kunnen
gebruikt worden tegen emotionele spanningen en bij meditatie. Kamille wordt ook
gebruikt in inhalaties voor astma.
Kamille is
kalmerend, krampwerend, ontstekingsremmend, antiallergisch en verzachtend. Bij
inwendig gebruik is kamillethee veilig voor kleine kinderen en helpt bij
slapeloosheid, nachtmerries, irritatie en kiespijn.
Sommige mensen
worden echter misselijk van té grote doses en té sterke thee. Vermijd daarom
grote doses tijdens de zwangerschap. Sommige mensen reageren allergisch bij aanraking
met kamille.
Toepassingen:
Uitwendig.
Uitwendig wordt het
door zijn ontstekingswerende, ontsmettende, jeukstillende en wondhelende
werking gebruikt bij tandvleesontsteking, aambeien, jeuk, allergische uitslag,
kleine wonden, doorligwonden, tepelkloven en droge, ruwe, schrale huid.
Bij klachten als
verkoudheden, bronchitis, hooikoorts en sinusitis kan kamille in een stoombad verlichting
bieden.
Het is vanouds een
gekend middel tegen oogkwalen. Vandaag de dag bestaan verschillende preparaten
op basis van kamille om de vermoeide ogen te betten. O.a. Kamillosan (van Ofta)
Een aftreksel in
het badwater neemt vermoeidheid weg en is verlichtend bij pijn, vooral
buikpijn.
Inwendig.
Kamille wordt
inwendig gebruikt bij aandoeningen van maag en darmen, zoals ontstekingen,
buikgriep, maagzweer, maag- en galkolieken, misselijkheid en braken,
spijsverteringsklachten en winderigheid.
Het helpt goed bij
spanningshoofdpijn, psychosomatische pijnen, menstruatiepijn en andere krampen.
Door zijn relaxerende, angstwerende, zenuwsterkende en slaapopwekkende
eigenschappen helpt het ook goed bij rusteloosheid, stress, prikkelbaarheid,
irritatie, boosheid en angst, nachtmerries, ADHD en spanningshoofdpijn.
Kamillethee is
uitstekend bij migraine en hoofdpijn
veroorzaakt door de spijsvertering. Zo gauw je een hoofdpijn of migraine aan
voelt komen, direct een kop kamillethee nemen want het werkt het beste in het
beginstadium ingenomen.
Een thee van
kamille en rozemarijn is goed tegen hoofdpijn. De thee maak je als volgt: Overgiet
één tot twee theelepels gedroogde kamillebloemetjes met 2 dl. water, laat dit
10 minuten afgedekt trekken en zeef het.
Er zijn recente
studies (Japan, 2008) die doen vermoeden dat een kopje kamillethee bij de hoofdmaaltijd
de complicaties van diabetes type 2 en hyperglycemie tegengaat.
Let op! Gebruik
kamille niet langer dan 3-4 weken achter elkaar. Langdurig gebruik kan leiden
tot rusteloosheid en prikkelbaarheid.
Als je allergisch
bent voor Jacobs kruiskruid, of last hebt van hooikoorts, kun je kamille beter
niet gebruiken. Ook niet gebruiken
tijdens de zwangerschap en als je bloedverdunners gebruikt, want kamille bevat
cumarine (wat ook een bloedverdunner is).
Cosmetisch.
Een aftreksel van
de bloemetjes wordt gebruikt als waswater voor een ruwe huid, voor het spoelen
van blond haar, om het haar nog lichter te maken en als water om ogen mee uit
te wassen. Filter het aftreksel goed voor gebruik om de ogen mee uit te wassen,
de fijne deeltjes kunnen irritaties veroorzaken.
Geef uw blond haar
een extra verwenbeurt:
Kook 5 volle
eetlepels kamille in 1 liter water gedurende 20 minuten. Filter het en gebruik
de helft hiervan om het haar te wassen, voeg het sap van 1 citroen toe aan de
andere helft en gebruik dat als laatste spoelwater.
Olie kan gebruikt
worden bij zenuwpijn, zonnebrand, massage van hoofd en lichaam. Overgiet 50
gram vers geplukte bloemetjes met een halve liter koudgeperste olijfolie. Laat
dit au bain Marie in een pan kokend water 2 uur trekken. Laat het mengsel afkoelen
en filter het.
Kamille in de geschiedenis.
De oude Egyptenaren
gebruikten al kamille. Nog altijd kweekt men in Egypte veel kamille voor eigen
gebruik en voor de export.
De Egyptenaren
droegen kamille op aan de zon en vereerden dit kruid boven alle andere vanwege
zijn geneeskrachtige kwaliteiten. Kamille werd gevonden in de ingewanden van de
Egyptische mummies (onder andere in de maag van Ramses II).
Griekse artsen
schreven kamille toen voor bij koorts en vrouwenziekten. De echte Kamille was
een plant uit Hecate’ s tuin. (Hecate was een Griekse godin.)
De Angelsaksen
beschouwden kamille als een heilig kruid. Volgens de Lacnunga, een verzameling
van Angelsaksische medische teksten en gebeden van verschillende aard, was
kamille één van de negen heilige kruiden die de god Wodan aan de wereld schonk.
Voor de kerstening
was de kamille in het noorden van Europa gewijd aan Balder. Balder was de Germaanse
god van het licht en de zomer. Kamille
werd “Balders Brâ” genoemd, hetgeen
“Balders wenkbrauwen” betekende. Kamille was ook één van de planten waarvan de
magie verbonden was met de zomerzonnewende.
Weinig inheemse
planten waren nochtans zo populair als de echte kamille. 16de -eeuwse
kruidenboeken hadden het al over haar geneeskracht.
Hij was reeds in de
voorchristelijke tijd bekend en wordt in middeleeuwse plantenboeken met
dezelfde toepassingen als nu beschreven. In Parkinsons kruidenboek uit 1656
worden kamillebaden aanbevolen ter versterking van gezonde mensen en als
pijnbestrijder voor zieken.
Rembert Dodoens,
beter bekend onder zijn gelatiniseerde naam Dodonaeus (1517 of 1518 –1585) noemt
tal van kamillesoorten zonder duidelijkheid te bieden.
Opmerkelijk is dat
Hildegard von Bingen (1098 –1179) niets vermeldt over de Kamille, terwijl hij
in haar tijd ook al veel voorkwam. De eerste houtsnede van echte kamille vind
men pas in 1485.
Kamillebloempjes
zijn typische Sint-Jansplanten, ingezameld op de feestdag van Sint-Jan (24
juni) zouden ze het krachtigst zijn. Men oogstte kamillebloemen voor Sint-Jansdag
omdat men geloofde dat na die dag de heksen over het kruid vliegen, en het alle
geneeskracht ontnemen.
Kamille was ook een
typische afweerplant. Men stak in de eerste korenschoof wat kamille en sint-janskruid
(Hypericum perforatum L.) om het koren te beschermen tegen ongedierte. Men
geloofde ook dat degene die kamille bij zich droeg, of in de hand hield, niet
behekst kon worden. Het kruid werd door de boeren in bundeltjes opgehangen onder de balken van
de woonplaats. Betrad een heks de woning, dan merkte men dat aan de bewegende
kamillebusseltjes.
In de middeleeuwen
gebruikte men de kamille ook als strooisel in de huizen, omwille van haar zoete
geur.
"Wilde planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. “Wilde planten in Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend phytotherapeut.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten