Teunisbloem - Oenothera spec.
Teunisbloem (Oenothera) is een geslacht van
zo'n 125 soorten eenjarige, tweejarige en vaste planten uit de
teunisbloemfamilie (Onagraceae). De teunisbloem staat bekend om haar fraaie,
gele bloemen en komt van oudsher voor in Noord- en Zuid-Amerika, maar is
ondertussen in vele landen te vinden.
De plant gedijt goed op arme grond.
De
Oenothera biennis ofwel de gewone teunisbloem is een rechtop gaande tweejarige
plant tot 1,5 meter hoog die in de zomer prachtige grote gele bloemen geeft.
Deze geurende bloemen gaan in de avond open, worden dan bestoven door nachtvlinders
en verwelken de volgende ochtend.
De botanische naam Oenothera betekent
'ezelsvanger', van het Oudgriekse 'oeno' = ezel en 'thera' = vangen,
achtervolgen. Men gelooft dat de naam refereert aan de giftigheid van de plant
die gebruikt kan worden om ezels en andere dieren te vangen. De Nederlandse
naam teunisbloem is afgeleid van Sint-Antonius van Padua, omdat de plant bloeit
rond diens naamdag.
De plant bloeit van eind juni tot midden
november. De zaden van de meeste soorten rijpen van augustus tot oktober. De
zaaddoos bevat circa 200 zaadjes waaruit een kostbare olie wordt gewonnen.
Mogelijk is de soort enkele eeuwen geleden
in Europa ontstaan uit vanuit Amerika ingevoerde planten. Deze plant wordt ook
wel gekweekt om zijn oliehoudende zaden. De olie wordt o.a. gebruikt in de
cosmetica-industrie.
De geneeskrachtige eigenschappen van de
teunisbloem zijn al vele eeuwen bekend.
Zo gebruikten bepaalde
Noord-Amerikaanse indianenstammen extracten van de teunisbloem uitwendig voor
het behandelen van wonden, bloeduitstortingen en infecties. Inwendig werd de
bloem gebruikt tegen hoesten en verkoudheid. Teunisbloem werd ook gebruikt als kalmerend en urine afdrijvend
middel. De plant stond in hoog aanzien bij verschillende indianenstammen als
middel om kracht, gezondheid en vitaliteit te verkrijgen.
Tegenwoordig staat de teunisbloem in de
eerste plaats bekend om de fantastische eigenschappen van haar olie, olie die
gewonnen wordt uit de zaden. In de natuurgeneeskunde is de zaadolie een echt
wondermiddel. De olie bevat vetzuren die het lichaam nodig heeft voor een
gezonde huid, zoals gamma-linoleen, dat ook de vrouwelijke hormonen regelt,
allergische eczeem vermindert en de bloedsomloop verbetert.
Onderzoeken hebben aangetoond dat de
teunisbloem depressiviteit en hyperactiviteit vermindert en prostaatzwelling
doet afnemen.
Teunisbloemolie helpt ook bij menstruele
klachten. De wortels smaken enigszins naar pastinaak, de gedroogde zaden zijn
eetbaar vanwege de gezonde olie en de (zoete) bloemen worden wel in salades
gebruikt. Ook wordt er uit de bloemen een gele verfstof gemaakt.
Teunisbloemolie is rijk aan
gammalinoleenzuur (GLA). GLA is een onverzadigd omega-6 vetzuur, dat nauwelijks
in de voeding voorkomt en in het lichaam wordt gevormd uit (cis)linolzuur. Het
gehalte aan gamma-linoleenzuur kan oplopen tot 14%. Door de bijzondere
samenstelling kunnen ontstekingen in het lichaam gunstig worden beïnvloed.
GLA heeft een ontstekingsremmende werking,
remt onnodige aggregatie van bloedplaatjes, helpt atherosclerose tegen te gaan,
ondersteunt de gezondheid van gewrichten, botten en huid, bevordert een normale
en regelmatige vrouwelijke cyclus, is goed voor zenuwweefsel, bevordert een
normale celdeling en is gunstig voor de geestelijke balans. GLA draagt ook bij
aan een normale bloeddruk en een gezonde cholesterolspiegel.
De olie is verder werkzaam bij de
behandeling van allergieën, infecties en slecht helende wonden. Het zorgt voor
een betere vochtregeling, helpt de stofwisseling en activeert bepaalde
hormonen. Teunisbloemolie is een versterkend middel voor de huid. Het regelt de
aanvoer van voedingsstoffen voor de huid, verhoogt de elasticiteit, verzorgt hydratie
en reguleert de talgproductie. Teunisbloem is goed voor het herstel van de huid
in het algemeen. Daarnaast bevordert het een gezonde nagel- en haarstructuur.
Uitwendig te gebruiken bij de volgende
klachten: huidschilfers, roodheid van de huid, psoriasis, droge huid.
Teunisbloemolie kan vrouwen ook helpen de
nare gevolgen van het premenstruele syndroom (PMS) te bestrijden. Gevoelens van
uitputting, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, gezwollen borsten en buik,
krampen en gewichtsschommelingen verminderen. Het vermindert ook pijnlijke
menstruaties.
Bepaalde prostaglandinen die door de
teunisbloem worden gestimuleerd, vergroten de vorming van antilichamen tegen
kanker, antilichamen die kankercellen doden.
Onderzoek naar het effect van
teunisbloemolie op hyperactieve kinderen heeft aangetoond dat het bij de
kinderen kalmerend werkt.
Teunisbloemolie schijnt ook een
alcoholvergiftiging te neutraliseren. Het is een bijzonder effectief hulpmiddel
tegen een kater. De olie kan een door alcohol vergiftigde lever weer tot
regeneratie aanzetten.
Ook bewerkstelligt teunisbloemolie
gewichtsverlies zonder dat er een dieet gevolgd hoeft te worden, verder
verlaagt de olie het cholesterolgehalte en de bloeddruk, verlicht het artritis
en geneest of verbetert het eczeem.
Waarschuwing:
Gebruik geen hoge dosis GLA bij
zwangerschap of het geven van borstvoeding vanwege het ontbreken van
veiligheidsgegevens. Wees voorzichtig met GLA bij gebruik van
antistollingsmiddelen en antiplaatjestherapie aangezien GLA de
bloedplaatjesaggregatie remt en de bloedingstijd kan verlengen.
Zoals wel meer stoffen die kunnen
tussenkomen in de synthese van hormoonachtige stoffen, bestaat er ook een hele
reeks medicijnen waarmee Teunisbloemolie best niet wordt gecombineerd.
Zoals heel vaak staan bloedverdunners ook
hier in het rijtje van medicijnen waarmee interacties kunnen verwacht worden,
maar ook bepaalde antipsychotica, bloeddruk verhogende middelen,
bloedsuikerverlagende middelen enz…
Soms zijn deze interacties risicovol (bij
de stoffen hierboven genoemd), soms doen ze het effect van de teunisbloemolie
teniet (het is bijvoorbeeld weinig zinvol om teunisbloemolie te gebruiken als je
frequent pijnstillende/ontstekingsremmende middelen genre brufen, voltaren…
gebruikt.)
Door het hoge gehalte aan het drievoudige
onverzadigd γ-linoleenzuur oxideert teunisbloem olie zeer snel en moet daarom
absoluut in de koelkast bewaard worden.
Spiritueel
De teunisbloem zegt ‘slaap heerlijk’ en
laat de droom je begeleiden in het dagelijkse leven. In je slaap ga je heel
vaak op ontdekkingsreis en verwerkt de dingen die je overdag meemaakt. De
Teunisbloem helpt je bij het verwerken. De bloem staat voor kracht, gezondheid
en vitaliteit. Met de teunisbloem zullen ideeën meer kracht krijgen en kunnen
jouw dromen de realiteit aanraken.
Culinair
Maar de teunisbloem werd niet zozeer
omwille van de nu geroemde medicinale eigenschappen vanuit Amerika in Europa
ingevoerd, maar wel omwille van het gebruik als groente. De plant is inderdaad
in haar geheel eetbaar.
In Frankrijk wordt de wortel van de
teunisbloem als een delicatesse gezien. Ze noemen het zelfs “Jambon Vegetal”.
De wortels smaken namelijk naar ham. Voor mensen die graag vegetarisch eten,
maar de smaak van vlees ontberen een heel goed alternatief.
De teunisbloem was in Duitsland een
geliefde groente. De zaden werden tijdens de Tweede Wereldoorlog als
koffievervangmiddel aanbevolen.
Hele jonge blaadjes kunnen worden
toegevoegd aan salades, en wat oudere bladeren worden – net zoals heel veel
andere bladgewassen – gekookt of gestoomd als spinazie.
Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde planten in Brugge" is niet
verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van
het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. “Wilde planten in Brugge” kan niet
aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde
determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van
het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een
erkend phytotherapeut.
Bronnen: o.a.
Wikipedia
Geen opmerkingen:
Een reactie posten