Gewone sneeuwbes - Symphoricarpos albus

 

Aan de struiken van de Gewone sneeuwbes zitten na de bloei gedurende een lange periode tot na de winter de witte bessen waaraan de plant zijn naam ontleent. De Gewone sneeuwbes verovert steeds meer plekken in parken, struweelranden en onze bossen, want ze voelt zich als ingevoerde soort goed thuis in het klimaat van noordwest Europa en gedraagt zich als een invasieve exoot, die onze eigen wilde flora verdringt.

https://www.floravannederland.nl/planten/sneeuwbes

 

De sneeuwbes is een struik, die behoort tot de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae). De soort weet zich met zijn worteluitlopers gemakkelijk uit te breiden en kan zo de aanwezige inheemse ondergroei verdringen.

 

De geslachtsnaam Symphoricarpos komt van twee Griekse woorden symphorein wat 'samen dragen' betekent en karpos, wat 'vrucht' betekent, dus verwijzend naar vruchten die in trossen worden gedragen. De soortnaam albus betekent wit.

 

De sneeuwbes heeft kleine, ronde tot ovale blaadjes die ook wel eens gelobd zijn. De nauwelijks opvallende roze bloemen met hun zeer korte stelen bloeien vanaf juni en staan in onderbroken aren. De vergroeide kroonbladen zijn van binnen sterk behaard, waardoor de helmknoppen, die boven de haren uitsteken, en het stempel, onder de haren, van elkaar gescheiden zijn. Ze produceren nectar en worden door diverse insecten als hommels, zweefvliegen en wespen bezocht. 

 

In de nazomer ontwikkellen zich de witte parelvormige vruchten. Zij blijven tot diep in de winter aan de plant. Wanneer zij tenslotte afvallen, komt een zaadje vrij waaruit bijna nooit een nieuwe plant ontkiemt. Sneeuwbes vermeerdert zich hoofdzakelijk door worteluitlopers. De bessen en de wortel bevatten de stof saponine en is giftig. Als je meer dan twee bessen eet kun je er ernstige buikpijn en diarree van krijgen. Bij inslikken zijn de symptomen die kunnen worden gevonden misselijkheid, braken, diarree, delirium, hallucinaties, angst.

 

De Latijnse naam symphoricarpos is samengesteld uit het Griekse woord symphorein (dicht bijeenstaand) en karpos (vrucht) en heeft te maken met de in trossen staande bessen. De naamgeving van de sneeuwbes is divers maar wordt meestal geassocieerd aan de witte, parelvormige bessen, maar ook aan het knallende geluid dat ze geven als je de bes met een flinke klap op de grond gooit.

 

Hoewel ze giftig zijn hebben de bessen ook een reeks medicinale toepassingen en veel saponinerijke planten worden gebruikt in de kruidengeneeskunde of als bron van grondstoffen voor de farmaceutische industrie. Saponinen komen ook voor in een aantal gewone voedingsmiddelen, zoals veel bonen.

 

Saponinen hebben een vrij bittere smaak en worden over het algemeen slecht door het menselijk lichaam opgenomen. Ze kunnen worden verwijderd door ze voorzichtig uit te logen in stromend water. Grondig koken, en misschien een keer het kookwater verversen, zal normaal gesproken ook de meeste verwijderen. Het is echter niet aan te raden om grote hoeveelheden rauw voedsel te eten dat saponinen bevat.

Saponinen zijn veel giftiger voor veel koudbloedige wezens, zoals vissen.

 

Deze plant werd vroeger veel gebruikt in de geneeskunde door verschillende inheemse Noord-Amerikaanse indianenstammen die hem vooral waardeerden vanwege de aanwezigheid van saponinen. Ze zijn giftig, maar wanneer ze uitwendig worden aangebracht, hebben ze een mild reinigend en genezend effect op de huid, doden ze parasieten in het lichaam en helpen ze bij wondgenezing. Inheemse Amerikanen gebruikten het om verschillende kwalen te behandelen, maar vooral als uitwendige huidwasbeurt.

Ze gebruikten het hout ook om pijlen te maken. Daarnaast is de plant van groot belang voor dieren in het wild omdat hij onderdak biedt aan kleine knaagdieren en voedsel biedt aan vogels en wild.

 

Tegenwoordig wordt de plant niet of nauwelijks gebruikt in de moderne kruidengeneeskunde.  Waarschuwing: elk gebruik van deze plant moet echter met zorg gebeuren en bij voorkeur onder toezicht van een gekwalificeerde professional.

 

Vanuit ecologisch oogpunt moet er ook aan worden herinnerd dat de bessen van Symphoricarpos albus voor veel diersoorten een wintervoedsel vormen waarvoor ze niet giftig zijn. 

Daarnaast worden de bloemen druk bezocht door bijen.