Aan de gevel van de Sint-Gilliskerk te Brugge staat een prachtige smeedijzeren pomp die werd vervaardigd door Jacobus F. Axters. De man werd geboren te Brugge op 7 november 1825, en overleed op 4 september 1897. Hij trouwde met Joanna Francisca Ameye (1822-1888). Het gezin telde elf kinderen. (*)
Naast en achter de pomp is een mooie vlierstruik gegroeid. Op een foto van enkele jaren geleden is die nog maar nauwelijks te zien. Het is duidelijk dat de mooie struik het smeedijzeren kunstwerk nu alle eer aandoet.
Sommige mythen zeggen dat de vlierboom boze geesten kan afweren of bescherming kan bieden tegen heksen. Omgekeerd werd (wordt?) ook beweerd dat heksen zich vaak onder de bomen verzamelen, vooral als de vlierbessen rijpen en zwart worden. Nog een andere legende zegt dat in oudere bomen feeën leven en dat we onder de bloeiende boom moeten zingen zodat de feeën voldoende tijd hebben om te vluchten zonder gezien te worden.
Hopelijk kapt men de vlierboom aan de Sint-Gilliskerk nooit want hij beschermt het gebouw tegen de duivel en de boze geesten. En wie zou nu willen dat de duivel zijn intrek neemt in een ... kerk? Hans Memling draait zich om in zijn graf! Al wordt gezegd dat hij niet IN maar BUITEN de kerk begraven is geweest omdat hij niet meer voldoende rijk was toen hij stierf.
De vlier is tot in de toppen van zijn twijgen doordrenkt van oude magie, rijke en mysterieuze mythologie en legenden. Door de geschiedenis heen is zijn karakter met ambivalentie afgebeeld: vriendelijk en welwillend enerzijds, hatelijk en boosaardig anderzijds.
Zowel in binnen- als buitenland werden (worden?) veel oude legenden over de vlier verteld.
Net als andere bomen met witte bloesem, zoals meidoorn en lijsterbes, is de vlier doordrenkt van mythologie waarin feeën en godinnen een rol spelen.
In de mythologie is de vlier een sacrrale struik waarin een geest leeft die bekend staat als ‘de oudere moeder’, of ‘Hylde Moer’ in het Deens. Volgens die legende worden magische krachten door haar geschonken aan de boom.
(*) Axters zette een handel op in kachels en andere ijzerwaren onder de naam Axters-Ameye. Hij beroemde er zich op verschillende uitvindingsbrevetten op zijn naam te hebben en prijzen te hebben gewonnen op nationale en internationale tentoonstellingen.
Het product waar hij het meest voor adverteerde was zijn Vlaamsche gezondheidsstoof. Volgens de advertenties gaf die kachel vijftig procent meer warmte dan Amerikaanse kachels, was ze ideaal voor de verwarming van huizen, scholen, hotels, ziekenhuizen en kerken. Men kon de warmtegraad naar believen vermeerderen of verminderen, terwijl een waterbak toeliet droge of vochtige warmte te verspreiden. Daarnaast verkocht hij allerhande kachels, 'menagères', vuurschermen, superveilige en brandvrije kluizen of 'coffre-forts', enz.
In 1893 werd een door Axters gemaakte waterpomp met verlichting geplaatst aan de buitenzijde van het koor van de Sint-Gilliskerk. Het ontwerp van dit smeedijzeren kunstwerk was van architect Karel De Wulf.
