Bitterzoet - Solanum dulcamara
Bitterzoet behoort tot de Nachtschadefamilie,
Solanaceae
Als je op de stengel kauwt proef je eerst
de bittere smaak van de glycosiden, maar doordat deze door het speeksel worden
ontleed en er sacharose vrijkomt, komt daarna de zoete smaak naar voren.
Vandaar de Nederlandse naam Bitterzoet. Solanum is afgeleid van het Latijnse
solari (pijnstillen of kalmeren). Enkele soorten van dit geslacht hebben een
pijnstillende werking. Dulcamara komt van het Latijnse woord dulcis (zoet) en
amaris (bitter).
De wetenschappelijke soortnaam ‘dulcamara’
is het omgekeerde van de Nederlandse benaming bitterzoet. Die omkering is een
beetje vreemd, want ‘bitterzoet’ slaat immers op het feit dat de inhoudstof
‘dulcamarine’ eerst bitter smaakt, en onder inwerking van het speeksel zoet
gaat worden. Overigens: vroeger sprak men een wetenschappelijke geschriften ook
wel over – eigenlijk dus meer correct – over amaradulcis in plaats van
dulcamara.
Ook in andere talen is er onenigheid in de
benaming over het overheersend element : Bittersweet in het Engels, maar
Douce–amère in het Frans.., Bittersuss in het Duits, maar Dulcamara in het
Italiaans …
Niet alleen de naam, ook het uitzicht van
de plant intrigeert. Vooral de bloemen zijn juweeltjes .
We treffen het Bitterzoet aan langs sloten
en kanalen, maar ook aan bosranden wordt ze gevonden. Hoewel ze op veel
plaatsen kan groeien verkiest ze een stikstofrijke bodem. Hier op een oude
muur.
Ik vind in heel veel boeken terug dat
kinderen er van houden om op de stengels van het bitterzoet te kauwen. Zelf heb
ik het als kind nooit gedaan, en ik vraag me af of er tegenwoordig nog veel
kinderen zijn, die voldoende kennis hebben van wilde planten om het te durven
proberen. Het is uiteindelijk een plant die weliswaar niet zeldzaam is, maar
waar je ook weer niet over struikelt. Dus
iemand moet je de plant echt wel leren kennen. Het is trouwens een plantje waar
je wel eens af en toe een klein beetje van mag snoepen, maar dat eigenlijk
giftig is.
In de folkloristische verhalen wordt
bitterzoet vermeld als de plant met wiens ranken in augustus het boeket kruiden
van de kruidenwis werd bijeen gebonden. Een kruidenwis was een boeket bestaande
uit zeven of negen kruiden dat de mensen in hun huis of in de stal ophingen om
zich te beschermen tegen allerlei kwade invloeden of boze geesten.
Men placht bijvoorbeeld takjes bitterzoet
op te hangen in de wiegjes van kleine kinderen, net zoals men bitterzoet in de
stal hing, om te voorkomen dat of de kindjes of de dieren zouden betoverd
worden.
Bitterzoet werd ook als een amulet om de
hals gedragen, opnieuw om te beschermen en om eventueel aanwezige heksen te
ontmaskeren !
In rituelen was bitterzoet erg geliefd,
zelfs de mummie van Toetanchamon had een krans van bitterzoet om de hals.
En een takje bitterzoet onder je
hoofdkussen zou helpen om een oude liefde te vergeten !
In het oude Egypte gebruikte men het
bitterzoet als geneeskruid en ook in de volksgeneeskunde wordt het gebruik
beschreven.
In volksgeneeskunde werd het bitterzoet
onder andere gebruikt om, samen met lijnzaad tot een papje gekookt, op abcessen
en puisten te worden gelegd .
Bitterzoet (de stengels worden gebruikt) is
een sterk bloedzuiverend middel. Bitterzoet werkt licht diuretisch en licht
laxerend. De plant bevat alkaloïden, saponinen en glycosiden.
Door de saponinen wordt het als een
ontstekingsremmende plant beschouwd. Het is vooral naar huidaandoeningen toe
dat bitterzoet wordt beschreven.
De alkaloïden die de plant bevat kunnen een
invloed hebben op het zenuwstelsel, zowel van mens als dier, voorzichtigheid is
dus de boodschap ! Hoewel het vooral de bessen zijn die giftig zijn, worden
toch ook gevallen van vergiftiging beschreven door andere delen van plant.
Raadpleeg eerst een arts of therapeut
vooraleer deze plant te gebruiken !
Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde planten in Brugge" is niet
verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van
het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. “Wilde planten in Brugge” kan niet
aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde
determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van
het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een
erkend phytotherapeut.
In de klassieke homeopathie en de
ziekteclassificatie behoort dulcamara tot de acute middelen. Acute middelen
zijn plantaardige of dierlijke middelen. Ze worden voorgeschreven in acute
situaties of bij acute aandoeningen.
Acute middelen geven snel verbetering. De houtachtige nachtschade is de
grondstof voor het homeopathische middel dulcamara. Dulcamara wordt gemaakt van
de groene uitlopers en de bladeren, niet van de bessen die giftig zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten