Grote klit - Arctium lappa
De grote klit, ook wel grote klis genoemd is
een tweejarige plant die tot de composietenfamilie behoort. De grote klit komt
in het wild voor in Europa en Azië.
Ik ben niet zeker of het hier inderdaad
gaat om de “grote” klit want er bestaan verschillende soorten die ik niet
allemaal uit mekaar houd. O.a. de Donzige
klit (Arctium tomentosum) en de gewone klit. (Arctium minus)
De grote klit onderscheidt zich van de
gewone klit doordat de bladsteel van de rozetbladen bij de grote klit gevuld en
bij de gewone klit aan de voet hol is.
De naam klit is vanzelfsprekend. Door de
stekelige bloemhoofdjes blijven deze overal aan klitten.
De wetenschappelijke naam voor de soortnaam
voor klit (Arctium lappa) bevestigt dit. Lappa is afgeleid van Labein (Grieks)
en betekent "vasthouden". Dit omdat de stekelachtige bloemhoofdjes
met hun weerhaakjes makkelijk blijven haken aan de vacht van een dier (of aan
sokken, jas e.d.).
Ondanks de schijnbare succesvolle (bijna
irritante) eigenschap om overal tegen aan te klitten is deze plant niet overal
te vinden.
In de middeleeuwen werd de wortel van grote
klis als een groente gegeten: de jonge wortels werden rauw gegeten, terwijl de
oudere eerst werden gekookt. In Europa wordt de plant bijna niet meer gegeten,
maar in Azië is het nog een populaire groente.
Jonge bloemstengels kunnen in het late
voorjaar voordat de bloemen verschijnen ook gegeten worden. De smaak lijkt wat
op die van artisjok.
Grote klit heeft een zeer lange
geschiedenis als geneeskruid, zo zou de Franse koning Hendrik III van een
huidinfectie genezen zijn door de plant. Het kruid zat veel in cosmetische
mengsels om de huid mee te bleken. De plant werd ook in de geneeskunde gebruikt
als middeltje tegen huidziekten en infecties van de bovenste luchtwegen. Ze
werd ook gebruikt om het bloed te zuiveren en als tonicum voor het haar. Ook in
de traditionele Chinese Geneeskunde wordt de Grote Klis toegepast bij allerlei
infecties, met name die van de keel.
Voor therapeutische doeleinden gebruikt men
plantenwortels en soms de bladeren en vruchten. Klit bladeren worden geoogst
van juni tot september. De wortels van de plant in het eerste jaar worden
verzameld in het algemeen in september-oktober. Als de plant is gegroeid voor
het tweede jaar kunnen de wortels worden geoogst in het voorjaar – van eind
april tot eind mei.
De wortel van grote klit bevat tot 45 % van
het polysaccharide inuline, slijmstoffen, etherische oliën, looistoffen, bitter
en vetachtige stoffen, harsen, eiwit, veel vitamine C en minerale zouten.
Klit bladeren bevatten essentiële olie,
slijm, looistoffen, ascorbinezuur. In de vruchten van de klit is aanwezig vrij
grote percentage vet (20 %).
De klit is volgens de volksgeneeskunde
vochtafdrijvend en bloed reinigend, en zou ook tegen gewrichtsreuma, zweren,
maagklachten, haaruitval, roos en acne werkzaam zijn. Er zijn aanwijzingen dat
de ontstekingsremmende eigenschappen van de plant ook effectief zijn tegen
atopisch eczeem.
Werking:
Een zeer goed middel voor huidinfecties
(steenpuisten), ontstoken wonden, brandwonden, acne, slecht helende wonden.
Gaat jeuk tegen, bij eczeem, psoriasis, huidschilfers (heeft een antihistamine-achtige
werking), bevordert de haargroei, bij haarproblemen en een gevoelige hoofdhuid
met jeuk. Bij mensen met een tijdelijke haaruitval (natuurlijk niet bij
erfelijke kaalheid bij mannen). Ook bij huidschimmel en insectenbeten en
steken.
Bij alle infecties van de spijsvertering,
werkt bacteriedodend en antibiotisch. Bij slijmvliesontsteking. Ook bij
infecties van de mond en keel. Verlaagd de bloedsuiker. Versterkend middel. Ook
bij diarree. Zeer goede bloed - en leverreiniger. Verder bij maagzweren lever -
en galaandoeningen (hier wordt echter ook voor gewaarschuwd). Door de
urinedrijvende werking, ook een goed middel bij jicht en reumatische
aandoeningen.
Tuberculose wordt ook genoemd als ziekte
waar Grote Klis werkzaam tegen is. Verder ademhalingsmoeilijkheden, zweetdrijvend
dus ook een goed middel bij griep. Zou ook bij gonorroe en syfilis helpen.
Verwijderd zware metalen uit het lichaam. Brengt de hormoonspiegel in balans,
zou een positief effect bij endometriose hebben. Maakt ook deel uit van
'essiac, het plantaardige middel dat ondersteunend werkt bij kanker.
Bereidingen van klit worden gebruikt als
ontstekingswerend, wond genezend en antidiabeticum. Dankzij inuline verbeteren
het bloed leukocyten, normaliseert metabolisme, verhoogt de haargroei. Klit
wordt gebruikt als een therapeutisch en preventief middel tegen de vorming van
nierstenen en afzetting van zouten.
Gebruik:
Men gebruikt de wortels van eenjarige
planten die opgegraven wordt in de herfst, maar ook de bladeren die verzameld
worden in het voorjaar, deze kunnen ook culinair worden toegepast. Ook de zaden
worden toegepast. Kompressen met Klitwortel worden toegepast bij eczeem en
andere huidkwalen. Van de zaden kan men een Ø (moedertinctuur) maken.
Let op! Er wordt gewaarschuwd tegen
langdurig inwendig gebruik, het zou het zwakke spijsverteringskanaal kunnen
aantasten, verder niet gebruiken bij een zwakke maag en bij ernstige lever - en
galklachten.
Disclaimer bij het gebruik van deze blog
"Wilde planten in Brugge" is niet
verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van
het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. “Wilde planten in Brugge” kan niet
aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen uit de verkeerde
determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in de ruimste zin van
het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een
erkend fytotherapeut.
Bronnen:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten