Leverkruid - Eupatorium cannabinum
Leverkruid (Koninginnenkruid) behoort tot
de Composietenfamilie.
De naam ‘koninginnenkruid’ heeft met
koninginnen niet veel te maken, maar is wellicht een verbastering van het
Duitse Kunigundekraut. Die naam wordt dan weer vaak in verband gebracht met de
heilige Kunigunde, de vrouw van Keizer Hendrik II, die gezien werd als de
patrones van de zieke kinderen. Waarschijnlijker is echter, dat Kunigundekraut
op haar beurt een verbastering is van het Germaanse ‘Gundkraut’ wondkruid.
Het schijnt dat koning Mithridates Eupater
120 jaar voor Christus de plantkundigen uit de 18e eeuw heeft geïnspireerd. Zij
moesten een wetenschappelijke naam geven aan het leverkruid en noemden dat
Eupatorium Cannabinum. De soortnaam Cannabinum is van de wetenschappelijke
geslachtsnaam van de hennep cannabis vanwege zijn driedelige bladeren die lijken
op die van de hennep.
Leverkruid of koninginnenkruid is een
zogenaamd ruigtekruid dat veelal aangetroffen wordt op vochtige gras- en
bospercelen. Het heeft een meerjarige wortelstok en rechtop groeiende stengels.
De bladeren hebben een grove kartelrand en de bloemen groeien in
ongelijkstellige trossen. De bloemen groeien in pluimen en zijn maar klein. De
kleur is roze tot roodpaars.
De oudere naam ‘leverkruid’ doet al
vermoeden dat de plant gebruikt werd bij leverkwalen, hoewel het in dit verband
toch geen grote faam lijkt gehad te hebben. Intussen heeft de plant medicinaal
nog nauwelijks betekenis… maar als vlinderlokker verdient ze zeker een
olympische medaille!
Als artsenijplant dankt het zijn
geneeskracht aan de vluchtige olie, hars, looistof, bitterstof, anuline en
ijzer. De medicinale werking is bloedzuiverend, eetlust opwekkend, gal afdrijvend,
laxerend, opwekkend en wondhelend.
Ga niet zelf experimenteren met dit kruid. Het
gebruik van koninginnenkruid onder voorschrift van een fytotherapeut is veilig.
Minder veilig is het om zelf te besluiten om voortaan elke dag van het jaar
koninginnenkruidthee te gaan drinken.
In de homeopathie wordt vaak Eupatorium
purpureum gebruikt. De purpureum is een van de 40 soorten Eupatoriums. Uit de tinctuur van de wortel komen de
geneeskrachtige bestanddelen. Eupatorium Purpureum bevat eupatorine, een
flavonoïde. Van dit kruid wordt gezegd dat het een sterke, stimulerende invloed
heeft op het immuunsysteem. Grote hoeveelheden kunnen echter weer vergiftigend
werken. Indianen uit Amerika gebruikten de plant als aftreksel in thee tegen
koorts en griep.
Een mooi verhaal van de site van
Natuurverhalen.nl
Hoe een koning en koningin ten onrechte
roem verwierven.
Het is van alle tijden dat koningen,
presidenten, bisschoppen en generaals om hun successen bejubeld worden in
verhalen. Maar het waarheidsgehalte van die verhalen is vaak dubieus. Ere wie
ere toekomt gaat vaak niet op. Dat geldt ook voor het koninginnenkruid, een
nazomerbloeier die met zijn pluizige bollen in de herfst het dorre landschap
siert. Luister naar deze Griekse geschiedvervalsing, die in de donkere
middeleeuwen werd herhaald:
In lang vervlogen tijden leefde er een
wijze kruidenvrouw en priesteres wier naam in de vergetelheid is geraakt. Haar
kennis van de genezende kruiden was wijd en zijd bekend en velen trokken naar
haar huisje voor verlichting van hun kwalen. Haar roem kwam ook de Griekse
koning Mithridates Eupator ter ore. Hij
voerde in die dagen vele oorlogen. Veel soldaten stierven door verwondingen en
infecties. De koning gebood de kruidenvrouw zijn gewonde soldaten te genezen.
Door haar deskundige, liefdevolle en vooral succesvolle behandeling van de
slachtoffers, werd haar naam legendarisch en overschaduwde weldra de naam van
de koning. De trotse koning kon dit niet velen en gebood haar nederig te zijn.
“Vanaf heden vertel je iedere soldaat die je
behandelt dat jou kruidenkennis afkomstig is van mij, de koning,” zo beval hij
haar. De vrouw keek de koning in de ogen en antwoordde: “In alle bescheidenheid,
koning, de gaven van de kruiden zijn noch van mij noch van u afkomstig. Ze zijn
door Moeder Aarde aan de mensen geschonken. Ik zal de kruidenwijsheid nooit
kunnen toeschrijven aan een mens.”
Daarop wierp de koning haar in de kerker en
dreigde: “Morgen zal je sterven op de brandstapel als je mijn wijsheid niet
erkent.” De wijze kruidenvrouw wachtte de volgende morgen niet af. Die nacht
kroop ze door het raampje van de kerker naar buiten – en verdronk in het vieze,
modderige water van de slotgracht. De volgende morgen zagen de wachters dat de
vrouw was verdwenen, maar voor het kerkerraampje wuifden grote statige roze
bloemen in de wind. Al snel bleek dat deze waterplant over vele genezende
eigenschappen beschikte en een ontsmettende werking bleek te hebben die
levensreddend was.
De koning vaardige een decreet uit waarin
stond: “Heden is door onze koning een nieuwe plant ontdekt met belangwekkende
geneeskrachtige eigenschappen. Deze plant zal de naam dragen van zijn ontdekker,
de koning: Eupatorium.” Hij stuurde vele
troubadours het land in met verhalen en liederen over zijn grote kruidenkennis
waarmee de gewonden en zieken in het leger konden worden genezen.
Eenzelfde geschiedenis speelde zich ook af
in de middeleeuwen. In het begin van de elfde eeuw leefde koningin Kunigunde,
echtgenote van Hendrik II van Duitsland. Ze woonde in grote luxe en na de dood
van haar man trok ze zich terug in een klooster. Ook deze vrouw werd in
liederen en verhalen bejubeld omdat zij een grote kruidenkenner zou zijn
geweest die de wezen en armen in haar koninkrijk persoonlijk verzorgde. In 1200
is zij zelfs heilig verklaard. Maar ook zij had een kruidenvrouw in dienst,
wier naam in vergetelheid is geraakt. De plant werd in Duitsland naar haar
genoemd: ‘Kunigundekraut’, wat in het Nederlands is verbasterd tot
Koninginnenkruid.
De Latijnse naam voor Koninginnenkruid is
Eupatorium cannabinum, genoemd naar de Griekse koning. Koninginnenkruid wordt
ook wel leverkruid genoemd, omdat het vroeger een geneesmiddel was voor
geelzucht. De grote bloemen bestaan uit talrijke kleine bloempjes die een
zoetige geur verspreiden. Ze bloeien in de tweede helft van de zomer. Na de
bloei blijven de harige wollige bollen tot in de winter het dorre landschap
sieren. Koninginnenkruid groeit vooral op vochtige voedselrijke gronden, vaak
langs sloten, meren en in vochtige kalkrijke duinvalleien.
Als je last hebt van wespen, verbrand dan
leverkruidblaadjes. Daar moeten die beestjes niks van hebben.
Disclaimer
bij het gebruik van deze blog
"Wilde
planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van
welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of
culinaire doeleinden. “Wilde planten in
Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen
uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in
de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies
van een arts of een erkend fytotherapeut.
Bronnen:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten