Bijvoet - Artemisia vulgaris
De naam is ontstaan uit het oud Hoogduitse
woord biboz, later bivuoz. Dit is een oud werkwoord wat stoten/botsen betekent.
Bedoeld werd dat het kruid werd fijngestampt en als specerij werd gegeten. De
plant is nauw verwant met de absint-alsem, die reeds door de Egyptenaren werd
gebruikt.
Er zijn meerdere verklaringen voor de
wetenschappelijke naam.
Artemisia zou kunnen afstammen van het
Griekse artemès (gezond), vanwege de vele geneeskrachtige eigenschappen van de
soorten van dit geslacht.
Een tweede mogelijkheid is dat de naam is
afgeleid van de godin van geboorte en vrouwen: Artemis Eileythyia (de planten
werden gebruikt bij vrouwenziektes).
De plant kan ook verwijzen naar Artemisia.
Ze was de zus en vrouw van de Grieks/Perzische koning Mausolus en ze regeerde
na zijn dood in 353 v. Chr. over Halicarnssus en deze omgeving. Om haar te ere
bouwde ze een geweldig graf, Mausoleum genaamd, dat één van de zeven
wereldwonderen is.
Vulgaris betekent gewoon.
Bijvoet is een echte kosmopoliet. Hij komt
echt overal voor, als het verspreidingskaartje ook weergeeft. De plant
prefereert dan ook zandgrond. Dus op elk braakliggend terrein is het de eerste
plant die er groeit. De onderste bladeren zijn gesteeld en veerdelig. De
bovenste zijn enkel- of dubbel veerdelig en stengelomvattend. Er zijn
lancetvormige slippen aanwezig. Ze zijn viltig behaard van onderen.
In de middeleeuwen dacht men dat Johannes
de Doper een krans van bijvoet om zijn middel droeg en daarom noemt men de
plant ook wel Sint-Janswortel. De wortel van bijvoet werd tegen de muur van een
huis gespijkerd om de duivel of andere boze geesten te bannen. Er werden ook
gevlochten kransen van bijvoet aan een huis of schuur bevestigd om het te
beschermen tegen brand en blikseminslag. Een bosje opgehangen in de stal, houdt
vliegen van het vee af.
De wierook van bijvoet wordt gebruikt bij
rituele reiniging van mensen en ruimte
Bijvoet wordt van oudsher gebruikt om
vermoeide reizigers te laten opknappen en hen tegen boze geesten en wilde
dieren te beschermen. Romeinse soldaten legde het in hun sandalen tegen
pijnlijke voeten, vandaar de naam 'bij'-voet. In 1656 schreef William Coles:
"Als een infanterist het 's ochtends
in zijn schoenen legt, kan hij voor de middag 40 mijlen afleggen zonder
vermoeid te worden."
Bijvoet werd door arme mensen als tabak
gebruikt, afzonderlijk of met andere kruiden. Ook bier werd met Bijvoet
gekruid.
In de oosterse geneeskunde maakt men van
een daar voorkomende soort Artemisia gebruik voor een aan acupunctuur verwante
behandeling waarbij kleine hoopjes bladeren op speciale punten op de huid
worden verbrand.
Bijvoet is lange tijd gebruikt voor de
behandeling van epilepsie en dient nog steeds als plantaardig middel wegens
zijn heilzame werking op de vrouwelijke constitutie.
Bijvoet werd (wordt) voornamelijk gebruikt
in de volksgeneeskunst en de homeopathie. Overigens maakt men meer gebruik van
de “sterkere broeder”, de absint-alsem (Artemisia absinthium). Beide worden ze
gebruikt om de maag- en darmsapproductie te stimuleren. Ze verbeteren ook de
galvloed en de galproductie in de lever. Voor de bijvoet geldt een wat mildere
werking, wat in bepaalde gevallen wel gewenst kan zijn.
Bijvoet harmoniseert als je zenuwen uit
balans zijn, het kan zelfs het hoger zelf en lager zelf met elkaar harmoniseren
en wellicht psychoses voorkomen.
Bijvoetthee is een middel tegen maag- en
darmstoringen die gepaard gaan met een slechte adem en onaangenaam ruikende
diarree. Ook bij aambeien, stenen, gal-,
blaas- en leverklachten, zenuwkwalen, algemene zwaktes met hoofpijn en
misselijkheid geeft men bijvoet.
Bijvoetthee wordt als volgt bereid:
1 flinke theelepel gesneden bijvoetkruid
wordt met ¼ liter kokend water overgoten. Slechts 1 à 2 minuten laten trekken
en afzeven. Naar behoefte kan men (liefst ongezoet) 1 tot 3 maal daags een kopje
van deze thee drinken. De bittere smaak moet daarbij voor lief genomen worden.
Die smaak wordt veroorzaakt door de bitterstoffen en etherische olie. Door de
thee te zoeten raakt men de smaak niet kwijt. Zuur en zoet kunnen gemengd
worden, maar bitter en zoet niet.
Overdoseringen moeten in ieder geval worden
vermeden. In dat geval hoeft men geen bijwerkingen te verwachten. Tijdens de
zwangerschap wordt de thee ook afgeraden.
Het wekt de geboorte op.
Bijvoet als smaakmaker:
Voor veel lekkerbekken maakt bijvoet een
gebraden gans of een vette eend tot een aromatische heerlijkheid. Bijvoet is dan ook een kruid voor vette en
zware spijzen. De aromatische bitterstof
prikkelt de eetlust en stimuleert de klieren die de verteringssappen
produceren. Het verteren van het zware eten wordt daardoor bevorderd.
Een goed kruidenmengsel voor kaas- en
eierspijzen is: 5 gram bijvoet, 3 gram bazielkruid, 3 gram tijm en 2 gram
rozemarijn. Dit mengsel wordt
fijngewreven en gezeefd. Het vormt dan ook een goede vervanging voor zout,
vooral voor mensen die zoutloos willen eten.
De Engelse naam ‘mugwort’ heeft te maken
met het feit dat bijvoet gebruikt werd bij het op smaak brengen van bier,
voordat men hop ging gebruiken. Men gebruikte het gedroogde kruid en nooit het
verse en daarmee werd een soort likeur gemaakt die vervolgens toegevoegd werd
aan bier.
Arme mensen gebruikten bijvoet vroeger als
tabak. Het effect van bijvoet kan mild
euforisch zijn, dromerig, vooral als het gerookt wordt, maar bijvoet is licht
giftig, dus niet langdurig gebruiken, want dan brengt het schade toe aan je
zenuwstelsel. (Het heeft een hoog Thujon
gehalte en dat is licht giftig in grote hoeveelheden).
Disclaimer:
"Wilde
planten in Brugge" is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van
welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of
culinaire doeleinden. “Wilde planten in
Brugge” kan niet aansprakelijk gesteld worden voor aanspraken die voortkomen
uit de verkeerde determinatie van een kruid of het verkeerde gebruik ervan in
de ruimste zin van het woord. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies
van een arts of een erkend fytotherapeut.
Bronnen:
Handboek van geneeskrachtige kruiden (M.
Pahlow)
2 opmerkingen:
Mooie blog. Ben zo vrij geweest om deze blog over Bijvoet inclusief een mooie foto ook op te nemen in het artikel "Betekenis Bijvoet" op onze website www.bijvoet.org.
Dankjewel Leo
Een reactie posten