Wilde planten in Brugge: Zwarte nachtschade

woensdag 21 juni 2023

Zwarte nachtschade - Solanum nigrum s. nigrum

Ik passeer bijna dagelijks door het Venkelstraatje in Brugge omdat ik er elke keer een weelde aan wilde planten vind waarvan ik de groei en de bloei opovolgde. (zie foto) Tot vandaag althans... Want groot is mijn verbazing als ik vanmiddag zie dat alle wilde planten gewoon platgebrand werden. We zijn er dus nog niet, ondanks mijn positief verhaal van eerder deze week.

Enkele dagen geleden fotografeerde ik er de zwarte nachtschade. Omdat ik me toen moest verhelpen met mijn smartphone wou ik vandaag eens foto’s nemen met mijn Canon. Vergeefse moeite dus. Alle planten in de buurt, ook die op het pleintje tussen de naburige garages, zijn ‘deskundig’ uitgeroeid. Er stond heel wat zwarte mosterd, zuringsoorten en basterdwederik. Weg ermee!

De zwarte nachtschade is een in Eurazië algemeen voorkomende tot 40 cm hoge, eenjarige plant uit de nachtschadefamilie (Solanaceae). De witte bloempjes hebben vijf puntige, naar achteren gebogen kroonbladen. De teruggebogen kroonbladen zijn wit tot vuilwit met gele helmhokjes. Na de bloei (juni tot september) ontwikkelen zich hieraan eerst groene, later zwarte bessen. De kelkbladen omsluiten de giftige bessen niet. De zaden ontkiemen pas bij vrij warm weer in april en mei.

Onder het googlen naar de zwarte nachtschade kom je al meteen op een site terecht waar het volgende te lezen staat: “Het is hardnekkig onkruid, en kan ook nog eens giftig zijn. Daarom is het verstandig om de zwarte nachtschade meteen te bestrijden wanneer je deze aantreft.”

Zwarte nachtschade bevat inderdaad een stof - solanine - die giftig is voor mensen. De groene vruchten bevatten de grootste hoeveelheden solanine en zijn daarom de meest giftige delen van de plant. De naam ‘zwarte’ nachtschade wekt vaak angst op vanwege de veronderstelde toxiciteit. Maar net als tomaten, aardappelen en paprika's is deze plant eigenlijk een lid van de nachtschadefamilie!

In de kruidengeneeskunde gebruikte men de zwarte nachtschade voor maagirritatie, krampen , spasmen, pijn, nervositeit en vele andere aandoeningen, maar er is geen goed wetenschappelijk bewijs om dit gebruik te ondersteunen.

Helaas wordt zwarte nachtschade vaak verward met de wolfskers, ook wel bekend als Atropa belladonna. Belladonna is overigens een homeopathisch geneesmiddel (o.a. van Dr. Vogel) dat wordt toegepast bij koorts, hoofdpijn, misselijkheid en (incidentele) maagpijn. Wolfskers is een giftige plant die berucht is vanwege zijn gebruik in hekserij, vergif en duistere folklore. Legenden gaan terug tot het oude Griekenland en Rome, waar de bessen werden gebruikt om gifmengsels te maken of machtige leiders te vergiftigen, waaronder keizer Augustus.

Na verloop van tijd werd de wolfskers vaak geassocieerd met kwaad, en ouders zouden hun kinderen van de planten afschrikken door hen te vertellen dat het eten van de bessen de duivel zelf zou oproepen. In Europa begonnen huishoudens planten met paarse bessen volledig te weren, en helaas werden eetbare zwarte nachtschade soorten op één hoop gegooid met wolfskers. Sommige mensen noemen wolfskers ook zwarte nachtschade vanwege hun paarse kleur, wat de situatie nog verwarrender maakte.

In de Europese traditionele geneeskunde werd de plant gebruikt als een sterk zweetdrijvend, pijnstillend en kalmerend middel met krachtige verdovende eigenschappen. In traditionele Indiase medicijnen werden infusies gebruikt bij dysenterie, maagklachten en koorts en bij de behandeling van tuberculose. Het sap van de plant werd gebruikt bij zweren en andere huidaandoeningen. Solanum nigrum (SN) is een soort kruid dat veel wordt gebruikt als elementair ingrediënt in traditionele Chinese geneeswijzen voor kankertherapie.