Wilde planten in Brugge: Waterkers

donderdag 17 augustus 2023

Waterkers

Slanke waterkers ((Rorippa microphylla, basioniem: Nasturtium microphyllum) en Witte waterkers (Rorippa nasturtium-aquaticum, basioniem: Nasturtium officinale)

Tijdens een wandeling enkele kilometer buiten Brugge, aan het Zuidervaartje te Damme, ontdekte ik de waterkers. Of het nu om de Slanke waterkers dan wel om de Witte waterkers gaat laat ik in het midden. Ik was niet in de gelegenheid de zaden aan een uitgebreid onderzoek te onderwerpen.

Nasturtium microphyllum en Nasturtium officinale zijn beide wetenschappelijke namen van waterkers, een waterplant die veel wordt gebruikt in culinaire en kruidentoepassingen. De beide soorten lijken sterk op elkaar. Het is niet altijd even gemakkelijk om de verschillen met het blote oog te zien. Het belangrijkste verschil tussen de twee ligt in hun botanische kenmerken en verspreiding:

Slanke waterkers lijkt goed op de witte waterkers (Nasturtium officinale), maar verschilt daarvan door de iets langere (slankere) vrucht. Waarschijnlijk dankt de soort daaraan ook zijn naam. Een tweede verschil is dat in elk hokje één enkele rij liggende zaden liggen, en met ongeveer twee keer zoveel mazen op het zaad. (zie foto, Wikipedia)

Deze plant groeit aan en in het water van beken, sloten en poelen. Het is een slappe plant, die onbehaard is en 10–90 cm hoog wordt. De holle, vierkantige, vlezige stengel is aan de onderkant kruipend en wortelend. De geveerde bladen hebben ovale deelblaadjes.

De witte waterkers heeft twee rijen liggende zaden en met ongeveer de helft minder mazen op het zaad.

Nasturtium microphyllum (Kleinbladige of Slanke waterkers)

N. microphyllum heeft kleinere bladeren in vergelijking met N. officinale. Microphyllum betekent trouwens ‘met kleine blaadjes’. Ze zijn meestal ovaal of lancetvormig en kunnen een iets andere groeiwijze hebben.

Het is inheems in Europa en Azië en wordt aangetroffen in verschillende waterlopen, waaronder beken, rivieren en vijvers. Waterkers is een kieskeurig gewas en gedijt alleen in zuiver water. Het is mede daarom een indicator voor de waterkwaliteit.

Nasturtium officinale (Witte ) waterkers

Botanische kenmerken: N. officinale heeft iets bredere en rondere bladeren in vergelijking met N. microphyllum. Het wordt gekenmerkt door zijn scherpe, peperige smaak.

De Witte waterkers groeit in een groot gedeelte van de wereld langs stromend, voedselrijk water, op zonnige tot half beschaduwde standplaatsen. De soort heeft een voorkeur voor koel, snel stromend water. (Wikipedia)

Beide soorten waterkers worden culinair gebruikt, vooral in salades en als garnering vanwege hun peperige smaak. Hier vindt u enkele recepten met waterkers: https://www.seasons.nl/?s=waterkers

Het is ook erg gezond. Dat was rond 400 voor Christus al bekend. Hippocrates beschreef al de goede eigenschappen van waterkers en prees het sap aan als verjongingselixer. In de volksgeneeskunde is waterkers vooral populair door zijn bloedzuiverende, bloeddrukverlagende werking; daarom werd het ingezet als remedie tegen allerlei kwaaltjes. Waterkers zit dan ook boordevol vitamines en bevat meer vitamine C dan sinaasappels.

Waterkers is officieel geregistreerd voor gebruik in de fytotherapie in Duitsland. N. officinale heeft ook een belangrijke positie in de Duitse Commissie D Monografieën voor homeopathische geneesmiddelen. Indicaties voor het gebruik ervan zijn onder meer de behandeling van irritaties van de urinewegen.

N. officinale wordt ook door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) geaccepteerd als een veilige eetbare plant en is opgenomen in de monografieën over "Bladgroenten, kruiden en eetbare bloemen"

Bovendien heeft N. officinale ook een positief oordeel in de "EC's Cosmetics Ingredients Database" als een waardevolle plant voor de productie van cosmetica.

De soort valt op door het vermogen om zware metalen te accumuleren, wat het onderwerp is geweest van talrijke wetenschappelijke studies in de gebied van milieubescherming

Het is vermeldenswaard dat botanische classificaties en nomenclatuur soms complex kunnen zijn en onderhevig zijn aan updates als er nieuw onderzoek naar voren komt. Als u op zoek bent naar specifieke informatie over deze soorten waterkers, is het raadzaam om de nieuwste botanische bronnen te raadplegen of experts in het veld te raadplegen.